خروج از آسانسور آتش نشانی

آسانسورهای تخلیه‌ی ساکنین (افراد) OEE

از آسانسور به منظور اجرای عملیات تخلیه ساکنین((OEO)occupant evacuation operation) استفاده می‌شود. در ساختمان‌های با سیستم آسانسور متعارف (قدیمی)، به طور رایج آسانسورها توسط دتکتور دود لابی آسانسور، موتورخانه یا چاه فراخوانی می‌شود. فعال‌سازی یک دتکتور اتومات در ساختمان (از نوع بلند مرتبه) به طور نرمال، منجر به فعال‌سازی سیستم ارتباطی صوتی می‌گردد و در طبقات مختلف ساختمان اعلام می‌گردد که افراد از آسانسورها استفاده نکنند و از راه پله‌ی خروج استفاده نمایند.

آسانسورهای طراحی شده به عنوان((OEE)Occupant Evacuation Elevators) مقاوم‌تر از آسانسورهای متعارف هستند، اکثر کدهای ساختمان در صورتی که باید شرایط مختلفی توسط آسانسور تامین گردد، استفاده از OEE‌ها را توصیه می‌کنند.

عملیات OEO قبل از عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور رخ می‌دهد. آسانسورهای تخلیه (OEE) اقدام به تخلیه‌ی ساکنین در حین حریق می‌نماید تا زمانی که فرآیند فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور توسط دتکتور دود در لابی، موتورخانه یا چاه آسانسور فعال گردد. جایی که عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور رخ می‌دهد، آسانسورها قفل می‌شوند فورا به سطح تعین شده فرستاده می‌شوند و با درب‌های باز همان جا می‌مانند. برای سیستم متعارف و OEE هر لابی مجهز به یک شستی است. یک نفر در لابی آن را فشار می‌دهد، آسانسور می‌رسد، درب‌ها باز می‌شوند، افراد وارد آسانسور می‌شوند و دکمه‌ی نشانگر طبقات فشرده می‌شود، درب‌ها بسته می‌شوند و آسانسور سریعا به طبقه‌ی درخواست شده می‌رود.

برای سیستم آسانسور متعارف، اگر دود در یک لابی آسانسور، موتورخانه و یا چاه آسانسور تشخیص داده شود، آسانسور یا گروه آسانسورهای سرویس دهنده به آن لابی، قفل می‌شوند و فورا به سطح تعین شده ارسال می‌شوند.

اگر دود توسط دیگر تجهیزات اعلان حریق تشخیص داده شود ( دتکتورهایی که عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور را فعال نمی‌کنند) آسانسورها به طور پیوسته در مود OEO استفاده می‌شوند. OEO یک ترکیب تکمیلی از سیستم اعلان حریق و علکرد سیستم آسانسور است. هر دو سیستم با یکدیگر در مود OEO کار می‌کنند تا تخلیه‌ی اولویت‌بندی شده افراد را از طبقه‌ی حریق و طبقات اطراف فراهم نمایند.

باتوجه به سابقه‌ی منع استفاده‌ی آسانسور در شرایط حریق، سیستم اعلان حریق و آسانسور موظف هستند ارتباط هماهنگ، واضح و منظم برای ساکنین ساختمان فراهم نمایند و اطلاعات به روز و دقیق درباره‌ی اینکه آیا آسانسور باید تخلیه کند، آیا باید از آسانسورها استفاده نشود یا از راه خروج خارج شوند، تعین گردد.

کد NFPA 101 الزام می‌کند که در چه شرایطی آسانسورهای مسافربر مجاز هستند برای تخلیه‌ی افراد قبل از فراخوانی اضطراری فاز یک به کار روند. این بخش موارد زیر را شامل می‌شود: 1- برنامه فعال شدن اضطراری 2- نشانگرها 3- نظارت و نمایش شرایط ضروری برای عملکرد ایمن آسانسور در مرکز فرمان اضطراری ساختمان 4- وضعیت نشانگرها در لابی آسانسور 5- سیستم اعلان حریق و سیستم ارتباطی 6- سیستم اسپرینکلر 7- ساختار محافظ برای کابین آسانسورها، چاه، موتورخانه و سیم‌کشی برق و کنترل.

براساس NFPA 101 نصب اسپرینکلرها در چاه، موتورخانه و اتاق کنترل آسانسور OEE مجاز نمی‌باشد. اگر در چاه اسپرینکلر نصب گردد، آن‌ها باید در فاصله‌ی حداکثر 61cm بالای گودال آسانسور قرار بگیرند. همچنین بریکرهای خاموش کردن نباید روی OEEها نصب گردند. در NFPA 101 توضیح داده می‌شود که حذف بریکر، تخطی از الزامات خاموش کردن برق آسانسور نیست چون اسپرینکلرها مجاز نیستند که در موتورخانه، اتاق آسانسور و در چاه (بالای آن) نصب گردند، و اینکه اسپرینکلرها در فاصله‌ی حداکثر 61cm بالای گودال چاه نصب گردند.

توضیحات زیر از NFPA 101 در خصوص الزامات سیستم اعلان حریق و ارتباط آن هنگامی که از آسانسور به منظور تخلیه‌ی افراد استفاده می‌شود، است.

4-1 .NFPA 10 (2018)

4-1-1. ساختمان باید مجهز به یک سیستم اعلان حریق دارای سیستم ارتباطی اضطراری براساس NFPA 72 باشد که توانایی پخش صدا در یک قسمت انتخابی در هر طبقه‌ی ساختمان را داشته باشد.

سیستم ارتباطی اضطراری با توانایی پخش صدا به قسمت انتخابی از هر طبقه‌ی ساختمان به ساکنین طبقه‌ی حریق کمک می‌کند تا از پلکان‌ها برای جابجایی به طبقه‌ی پایین استفاده نمایند.

4-1-2. یک سیستم ارتباطی اضطراری باید در لابی آسانسورها قرار بگیرد و درب لابی آسانسورها در وضعیت بسته باشد تا از ورود دود به لابی و فعال شدن دتکتورهای دود مختص عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور جلوگیری شود.

4-1-3. سیستم ارتباطی دو طرفه: یک سیستم ارتباطی دو طرفه باید در هر لابی آسانسور تخلیه در هر طبقه به منظور ارتباط با مرکز کنترل حریق یا یک موقعیت جایگزین تعین شده توسط سازمان آتش نشانی، فراهم گردد.

4-1-4. طراحی و نصب: سیستم ارتباطی دو طرفه باید شامل سیگنال‌های دیداری و شنیداری باشند و براساس الزامات ICC/ANSI A117.1 نصب و طراحی ‌گردند.

برای الزامات و تعاریف مربوط به آسانسورهای تخلیه‌ی ساکنین به کدهای ساختمان رجوع گردد. OEEها توسط کد NFPA 72 الزامی نشده‌اند و آن‌ها برای تعداد محدودی از ساختمان‌ها الزامی شده‌اند، عمدتا ساختمان‌های اداری با ارتفاع بیش‌ از 128m به جای یک راه پله‌ی اضافه به عنوان یک استثناء در کد هستند. همچنین می‌توان به دلیل پویایی رفت و آمد افراد، داوطلبانه نصب گردد.

آنچه کد آسانسور آتش نشانی می گوید

آنچه کد آسانسور در مورد آتش سوزی می‌گوید

کد آسانسور حکم می­‌کند پلاکاردهایی در لابی‌­های آسانسور قرار داده شود که به سرنشینان می­‌گوید در صورت آتش سوزی از پله‌­ها استفاده کنند. کد آسانسور پیچیده تر از یک علامت ساده است، به خصوص که در آسانسورها و آتش سوزی‌­ها اعمال می­‌شود.

کد آسانسور توسط انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (ASME) اداره می­‌شود. A17 که به طور رسمی کد ایمنی زندگی برای آسانسورها و پله برقی­‌ها لقب می­‌گیرد، پایه و اساس اکثر الزامات مورد استفاده در سطح محلی است. طبق استانداردهای ASME، هنگامی که آتش سوزی شناسایی شد، آسانسورها تحت مقررات فاز I یا فاز II کار می­‌کنند.

کد آسانسور حکم می­‌کند که تحت عملیات فاز I، آسانسورهایی که 25 فوت یا بیشتر، از طبقه اصلی بالاتر هستند یا به یک منطقه فرود مشخص یا یک منطقه جایگزین بازگردند. عملیات فاز I یا به صورت دستی توسط یک کلید ویژه یا به طور خودکار توسط دستگاه شروع کننده هشدار آتش فعال می­‌شود. به عنوان مثال یک سنسور می‌­تواند دود را در بالابر یا اتاقک آسانسور تشخیص دهد و فاز اول را تحریک کند. هدف این است که آسانسورها از سرویس خارج شوند تا ساکنان ساختمان هنگام آتش سوزی از آسانسور استفاده نکنند و به دام نیافتند.

عملیات فاز II اضافه کاری است که برای آتش نشانان پس از فعال شدن فاز I در نظر گرفته شده است. در عملیات فاز II، آتش نشانان می‌­توانند برای راه اندازی آسانسور از کلید استفاده کنند، به شرطی که مسیر بالابر از دود پاک باشد و آسانسور برق داشته باشد.

ویژگی‌­های اصلی ظاهری آسانسورهای آتش نشانی شامل جنبه­‌های زیر است:

  1. آسانسور آتش نشانی دارای یک پیشخوان است. حداقل ابعاد پیشخوان آسانسور آتش نشانی نباید کمتر از ابعاد اتاق آسانسور آتشنشانی باشد و باید امکان گردش برانکارد در آن در نظر گرفته شود.
  2. اتاق جلوی آسانسور آتش نشانی مجهز به درب آتش نشانی کلاس B یا کرکره آتش نشانی با عملکرد راکد است.
  3. در کابین آسانسور آتش نشانی تلفن مخصوص آتش نشانی وجود دارد.
  4. یک دکمه عملیاتی در موقعیت مناسب روی درب آسانسور طبقه اول به آتش نشانان اختصاص داده شده است. دکمه‌های‌ عملکرد به طور کلی توسط یک قطعه شیشه محافظت می‌­شوند و با “قرمز فقط آتش” در محل مشخص شده‌­اند.
  5. هنگامی که منبع تغذیه طبیعی قطع شود، روشنایی در آسانسور غیر آتش نشانی تأمین نمی­‌شود ولی روشنایی در آسانسور آتش نشانی وجود دارد.
  6. مجهز به یک شیر آتش نشانی داخلی در اتاق جلوی آسانسور آتش نشانی است.

دستورالعمل­‌ها یا دکمه‌­های عملیاتی ویژه آتش نشان برای کنترل ورود به حالت آتش سوزی، به شرح زیر می­‌باشد:

  1. اگر آسانسور در جهت صعودی است، بلافاصله در نزدیکترین طبقه متوقف شوید، در را باز نکنید، سپس به ایستگاه طبقه اول برگردید و درب آسانسور را به طور خودکار باز کنید.
  2. اگر آسانسور در پایین است، بلافاصله در را ببندید و به ایستگاه طبقه اول برگردید و درب آسانسور را به طور خودکار باز کنید.
  3. اگر آسانسور از قبل در طبقه اول است، بلافاصله درب آسانسور را باز کنید تا وارد حالت فقط آتش نشان شوید.
  4. عملکرد دکمه فرمان را در کابین آسانسور بازیابی کنید تا آتش نشانان بتوانند کارامداد و نجات خود را ادامه دهند.
  5. دکمه بسته شدن درب، عملکرد خود نگهداری ندارد.

نحوه استفاده از آسانسور آتش نشانی در شرایط اضطراری

  1. پس از رسیدن آتش نشانان به اتاق جلوی آسانسور آتش نشانی در طبقه اول (یا استفاده از اتاق جلویی)، ابتدا از تبر دستی یا شی سخت دیگری برای خرد کردن قطعه شیشه‌­ای که از دکمه آسانسور آتش محافظت می­‌کند استفاده کنید و سپس دکمه آسانسور آتش را در حالت روشن قرار دهید. به دلیل تولید کنندگان مختلف، ظاهر دکمه‌ها یکسان نیست. بعضی از آن‌ها فقط یک “نقطه قرمز” کوچک در انتهای دکمه­‌ها دارند در برخی موار دیگر دو دکمه عملیاتی، یکی سیاه است، در بالای آن “خاموش” علامت گذاری شده است، دیگری قرمز است، در بالای آن “روشن” مشخص شده است، دکمه قرمز با علامت “روشن” فشار داده می‌شود تا وارد حالت آتش شود.
  2. بعد از ورود آسانسور به حالت آتش سوزی، اگر آسانسور در حال کار باشد، به طور خودکار به ایستگاه طبقه اول می‌رود و درب را به طور خودکار باز می‌کند. اگر آسانسور قبلاً در طبقه اول متوقف شده باشد، به طور خودکار باز می‌شود.
  3. پس از ورود آتش نشانان به كابین آسانسور آتش نشانی، دكمه بستن درب را فشار دهید تا درب آسانسور بسته شود. پس از روشن شدن آسانسور، می‌توان از آسانسور استفاده کرد. در غیر این صورت، اگر در حین بسته شدن درب دست خود را آزاد کنید، درب به طور خودکار باز می‌شود و آسانسور باز نمی‌شود. در برخی موارد، فشار دادن دکمه بستن کافی نیست. همزمان با فشار دادن دکمه درب، دکمه روی درب را فشار دهید و تا شروع به کار آسانسور دکمه را تا طبقه مورد نظری که می‌خواهید به آن برسید را فشار دهید.

اقدامات اضطراری در شرایط اضطراری

  • روش‌های نجات برای پرسنل خارجی

هنگامی که آسانسور آتش نشانی در حالت عادی است، چراغ نشانگر مورد استفاده برای نشان دادن عملکرد آسانسور در اتاق جلوی آسانسور روشن می‌شود. پس از قطع برق، به طور طبیعی چراغ نشانگر خاموش می‌شود. در این زمان، فرمانده آتش نشانی باید بلافاصله از دو اقدام زیر برای نجات پرسنل در آسانسور استفاده کند.

  1. افراد را به اتاق آسانسور آتش نشانی واقع در پشت بام بفرستید و کابین را در شافت آسانسور به ایستگاه طبقه اول انتقال دهید. به منظور اطمینان از ایمنی مسافران، سازنده آسانسور هنگام طراحی آسانسور، دستگاه محافظ اتوماتیک را هنگام قطع برق طراحی می­‌کنند. هنگامی که برق آسانسور قطع می­‌شود، به منظور جلوگیری از سقوط کابین آسانسور که اغلب به آن مرگ قفل شده گفته می‌شود، پرسنل امداد و نجات (در صورت وجود شرایط، ترجیحاً با پرسنل تعمیر و نگهداری آسانسور شرکت)، پس از ورود به اتاق آسانسور، سریع ابزارهایی را پیدا خواهند کرد که “با قفل آن­‌ها بسته خواهد شد” (این ابزار به طور کلی زرد  رنگ هستند، در نزدیکی بالابر قرار می‌گیرند، برای هر اتاق آسانسور یک عدد می‌­باشد) سپس، پوشش محافظتی را که در کنار دستگاه بالابر قرار دارد را بردارید (پوشش توسط دو پیچ ثابت می‌شود و دو پیچ و مهره را می‌توان بدون استفاده از ابزار جدا کرد). پس از برداشتن پوشش محافظ، ابتدا از یک ابزار قلاب شکل در ابزار مخصوص استفاده کنید و سپس با استفاده از اصل دکل میله اتصال را در بالاترین موقعیت فشار دهید. در این زمان کابین آسانسور تحت تأثیر وزن آسانسور قرار می‌گیرد. بعد از اینکه این ابزار با بالابر در محور کواکسیال قرار گرفت، یک نفر با استفاده از یک ابزار قلاب شکل پیوند را فشار می‌دهد و شخص دیگر در جهت عقربه‌های ساعت آن را می‌چرخاند و کابین در چاه آسانسور تا رسیدن به طبقه اول پایین خواهد آمد.
  2. افراد را بفرستید تا لایه به لایه درب آسانسور را بزنند، موقعیت پارک کابین آسانسور را مشخص کنند و سپس نجات دهند. به دلیل اثر محافظتی کابین آسانسور و شافت آسانسور، ایستگاه رادیویی حمل شده توسط آتش نشانان عملکرد خود را از دست می‌دهد. در این زمان، فرمانده می‌تواند روشی را برای ضربه زدن به درهای آسانسور در هر طبقه ارسال کند و با فریادهای بلند برای تعیین آسانسور تکمیل شود. پس از تعیین موقعیت کابین آسانسور، ابتدا سوراخ کلید درب شافت آسانسور، توسط تبر دستی یا انبر شکسته می‌شود. سپس با قرار دادن یک پیچ گوشتی مسطح، فشار دادن، درب به طور خودکار باز می‌شود.
  • روش نجات خود برای پرسنل موجود در کابین آسانسور

ابتدا شخصی که داخل کابین آسانسور است درب کابین را باز کند (روش باز شدن درب کابین در روش دوم امداد و نجات با پرسنل خارجی توضیح داده شد)، سپس درب بالایی سمت چپ دیواره آسانسور را پیدا کند. هنگامی که دست به دو چرخ کوچک مرتب شده بالا و پایین می‌رسد، در سمت چپ چرخ کوچک، یک نوار فلزی وجود دارد و با کشیدن نوار فلزی، درب چاه آسانسور به طور خودکار باز می‌شود و پرسنل می‌توانند از چاه آسانسور فرار کرده و خود را نجات دهند. از آنجا که موقعیت پارکینگ آسانسور در شافت آسانسور متفاوت است، هنگام باز شدن درب کابین، در صورت عدم روشنایی، باید آن را به دقت لمس کرد. پس از یافتن نوار فلزی در گوشه سمت چپ و بالای درب راست، میله فلزی را با دست به بالا فشار دهید تا بتوانید فرار کنید.