موضوع: اعلان حریق

سیستم اعلام حریق متعارف یا کانونشنال (Conventional)، یکی از قدیمی‌ترین سیستم‌های اعلام حریق است. سیستم اعلام حریق متعارف از یک یا چند زون تشکیل شده است. اگر چه این سیستم از گذشته تا به امروز تغییرات چشمگیری نداشته است اما هنوز هم در برخی از پروژه‌های ساختمانی کوچک مانند مدارس کوچک، فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و آپارتمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در سیستم اعلام حریق متعارف ساختمان مورد نظر را به چند ناحیه (زون) تقسیم‌بندی می‌کنند و هر زون به صورت جداگانه نام‌گذاری می‌شود. سیستم اعلام حریق متعارف در اندازه‌های کوچک ولی مقاوم ساخته می‌شوند تا بتوانند کاربردی باشند. تجهیزات مورد استفاده در سیستم اعلام حریق متعارف چون دتکتورها، شستی‌ها در قالب یک مدار پیوسته به تابلوی کنترل مرکزی متصل می‌شوند و هر منطقه توسط یک مدار پیوسته ساختمان را تحت پوشش قرار می‌دهد. تابلو کنترل مرکزی متعارف می‌تواند چندین مدار را پشتیبانی کند. در سیستم‌های اعلام حریق کانونشنال هر تابلو کنترل مرکزی می‌تواند تعداد محدود 2، 4، 8 ،12 و 16 زون داشته باشد.

هر کنترل پنل مرکزی باید حداقل دارای 2 مدار باشد تا بتوان کابل کشی تجهیزات کشف و اعلام حریق را در سیستم اعلام حریق متعارف به تابلوی کنترل مرکزی به صورت شاخه‌ای و یا همان شعاعی انجام داد. به این صورت که دو رشته سیم برای هر مدار از کنترل پنل مرکزی خارج و پس از گذر از تجهیزات کشف و اعلام حریق (شستی، دتکتور و آژیر) در یک زون خاتمه یابد. به دلیل باز بودن انتهای مدار مطابق دستورالعمل‌های کارخانه سازنده، برای بازگشت جریان از یک قطب به قطب دیگر در انتهای خط مدار بایستی از یک المان (خازن، دیود و مقاومت) استفاده شود. در نقشه‌ها معمولاً عنصر انتهای خط را با EOL نمایش می‌دهند.

کلیه تجهیزات مورد استفاده در سیستم‌های اعلام حریق متعارف یا کانونشنال می‌بایست از نوع متعارف باشند. بسته به ویژگی‌های کنترل پنل مرکزی در هر مدار، می‌توان تعداد محدودی آشکارساز اعلام حریق و تعداد بی شماری شستی در آن قرار داد. حداکثر 32 دتکتور در هر زون (منطقه) متعارف قابل قرار دادن است.

در سیستم اعلام حریق متعارف پنل‌های سیستم متعارف نمی‌توانند اطلاعات دقیقی از مکان حریق، زمان آتش‌سوزی و … ارائه دهند و تشخیص خطر و یا حریق به وسیله زون (منطقه) مشخص می‌شود. با توجه به استانداردها مساحت هر زون یا منطقه نباید از 2000 متر مربع تجاوز کند، همچنین مسافتی که یک شخص در یک زون طی می‌کند تا به مکان کشف حریق برسد نباید از 60 متر بیشتر شود.

آشکارسازها و شستی‌های مورد استفاده در سیستم اعلام حریق متعارف در حالت عادی غیرفعال هستند، زمانی که دتکتور و شستی فعال می‌شوند مدار بسته می‌شود. این تجهیزات دارای عملکرد رله گونه هستند و با توجه به میزان حساسیت از پیش تعیین شده توسط کارخانه سازنده، در دو حالت عادی و هشدار قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که میزان حساسیت تعیین شده قابل تغییر نیست.

سیستم‌های اعلام حریق متعارف به دو نوع آژیر مستقل (زونال) و عمومی (جنرال) تقسیم می‌شوند. در نوع آژیر مستقل به ازای هر یک زون یک خط آژیر وجود دارد و در نوع آژیر عمومی برای تمامی زون ها یک خط آژیر موجود می‌باشد. آژیر مستقل برای پروژه‌های بزرگ و آژیر جنرال برای پروژه‌های کوچک کاربرد دارد. زیرا در صورت بروز حریق در نوع جنرال تمامی آژیرها در تمامی طبقات فعال می‌شوند. اما با توجه به اینکه در ساختمان‌های بزرگ نیاز به تخلیه مرحله‌ای است، استفاده از سیستم اعلام حریق متعارف نوع جنرال پیشنهاد نمی‌شود. همچنین در سیستم‌های متعارف می‌بایست حداقل دو خط مدار خروجی آژیر موجود باشد تا در صورت بروز خطا برای یک مدار، مدار دیگری بتواند به درستی عمل کند.

نحوه عملکرد سیستم اعلان حریق متعارف:

عملکرد سیستم اعلام حریق متعارف با افزایش و کاهش میزان جریان عبوری از مدار سازگار است. به طور معمول دتکتورها و یا همان آشکارساز جریان بسیار کمی را از خود عبور می‌دهند. اما در حالت هشدار و یا حریق جریان عبوری از مدار افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر افزایش جریان عبوری از مدار نشان دهنده‌ی آتش سوزی است.

چهار حالتی که سیستم اعلام حریق متعارف در آن قرار می‌گیرد:

حالت باز: جریان قطع و یا بسیار کم است. در این حالت مدار باز است، یعنی کابل بین تجهیزات پاره شده و یا کابل یک تجهیز باز است. در این حالت چراغ زرد رنگ (Fault) روشن می‌شود.

حالت عادی:  شرایط نرمال بوده و جریان در حالت معمول است.

حالت هشدار: جریان مدار افزایش یافته و چراغ قرمز رنگ (Fire) روشن می‌شود.

حالت اتصال کوتاه: جریان مدار بیش از حد و به صورت غیرعادی افزایش یافته است. یعنی سیم مثبت و منفی در یک نقطه به هم اتصال پیدا کرده و در این حالت چراغ زرد رنگ (Fault) روشن می‌شود.

در داخل شستی‌ها یک مقاومت 470 یا 680 اهم با سوئیچ موازی شده است، که در حالت هشدار مقدار جریان را محدود می‌­کند. این مقاومت سبب ایجاد تفاوت بین حالت هشدار و اتصال کوتاه در کنترل پنل مرکزی می­‌شود. برای تشخیص قطع شدگی و یا مدار باز آژیرها که باید در هر سیستم حداقل دو مدار از آن‌ها وجود داشته باشد، باید از مقاومت مناسب انتهای خط استفاده شود.

مزایای سیستم اعلان حریق متعارف:

• نصب و راه اندازی در پروژه‌های کوچک سریع، ارزان، راحت و مقرون به صرفه است.
• عیب یابی آسان و سریع

معایب سیستم اعلان حریق متعارف:

• در ارائه اطلاعات دقیق ناتوانند.
• در پروژه‌های بزرگ نیاز به سیم کشی پیچیده و هزینه نسبت به سیستم‌های آدرس پذیر رقابتی نمی‌باشد.

همانطور که از نامش پیداست سیستم اعلان حریق بی سیم سیستمی است که بدون استفاده از کابل و سیم کار می‌­کند و در تکنولوژی آن از بی سیم و امواج استفاده می‌­شود. با پیشرفت تکنولوژی و پدید آمدن وایرلس­‌ها سیستم‌­های اعلان حریق نیز پیشرفته شدند و سیستم‌های اعلان حریق بی سیم پدید آمدند.

مزیت‌های سیستم اعلان حریق بی سیم:

• نصب و راه اندازی سریع و آسان (حذف زمان کابل کشی)
• عدم نیاز به تخریب
• صرفه جویی هزینه‌­ها
• قابلیت نصب در ساختمان و محیط‌­هایی که دارای سقف یا ارتفاع بلند هستند
• از سیستم اعلان حریق بی سیم یک سیستم کاملا انعطاف پذیر است یعنی اگر موردی در ساختمان شما تغییر کند که نیاز به ایجاد تغییراتی در اعلام حریق ساختمان باشد، سیستم را می‌­توانید به راحتی تغییر دهید
• استفاده آسان از سیستم سخت افزاری این نوع اعلان حریق به نحوی که اصلا نیاز به آموزش خاصی نیست و استفاده از آن در موقعیت‌­های ضروری بسیار آسان است

نحوه کارکرد سیستم اعلان حریق بی سیم به این صورت است که یک سیگنال رادیویی از نقاط تماس یا دود یا دتکتورهای حرارتی به پنل­‌های کنترل اعلان حریق منتقل شده است لازم به ذکر است که نقطه تماس جعبه روی دیوار قرار گرفته است که شما می‌توانید زنگ را در صورت تشخیص آتش زدن به صدا در بیاورید.

انواع سیستم اعلان حریق بی سیم

سیستم اعلان حریق بی سیم همانند دیگر سیستم­‌های اعلام حریق توسط برند­ها و شرکت­‌های مختلفی تولید و روانه بازار شده­‌اند که هر کدام طرفداران خاص خود را دارند. معروف ترین و پر فروش ترین آن­‌ها عبارتند از:

• سیستم اعلان حریق بی سیم جنرال الکتریک
• سیستم اعلان حریق بی سیم هگزا

اجزا تشکیل دهنده اعلان حریق بی سیم هگزا

یکی از قدرتمند­ترین سیستم اعلان حریق بی سیم در دنیا سیستم اعلان حریق بی سیم هگزا می­­‌باشد سیستم اعلام حریق بی سیم هگزا شامل بخش‌های زیر می­‌باشد:

• پنل مرکزی بی سیم تلفن کننده
• دتکتور دود بی سیم
• دتکتور دود و حرارت بی سیم
• دتکتور گاز بی سیم
• شستی بی سیم
• آژیر فلاشر بی سیم
• تقویت کننده‌­ی امواج برای ساخمان­‌های بیش از ۴ طبقه

سیستم اعلان حریق بی سیم جنرال الکتریک

یکی دیگر از انواع سیستم اعلان حریق بی سیم از برند جنرال الکتریک می­‌باشد. تجهیزات بی سیم شرکت جنرال الکتریک عبارتند از:

• پنل مرکزی بی سیم پذیر
• دتکتور حرارت بی سیم آدرس پذیر
• همراه با تلفن کننده
• دتکتور دود بی سیم آدرس
• شستی اعلان حریق بی سیم آدرس پذیر
• آژیر اعلان حریق
• دتکتور گاز متان بی سیم آدرس پذیر

این دسته از سیستم‌های اعلان حریق به منظور استفاده در پروژه‌های بزرگتر و به منظور شناسایی سریع‌تر موقعیت حریق استفاده می‌شوند. این پروژه­‌ها شامل بیمارستان­‌ها و مراکز درمانی بزرگ، هتل‌­ها، دانشکده‌­ها، ادارات بزرگ، مجتمع­‌های تجاری با واحد­های متعدد، مجتمع­‌های اداری و مسکونی با واحدهای بالا و… می­‌شوند. سیم کشی در این نوع سیستم­‌ها به صورت حلقه یا لوپ است. یعنی سیم کشی از ترمینال خروجی لوپ در کنترل پنل شروع شده و بعد از عبور از تجهیزات مجددا به کنترل پنل و ترمینال ورود لوپ، وارد می‌­شود. در سیستم اعلان حریق آدرس پذیر، تمام تجهیزات شامل انواع دتکتورها، شستی­‌ها، آژیرها، فلاشرها، ماژول­‌ها و… می‌­توانند روی لوپ و در کنار یکدیگر قرار بگیرند و نیازی به مسیر مجزا برای دتکتور­‌های حریق (دتکتورها و شستی‌ها) و تجهیزات اعلام کننده‌ی حریق (آژیرها و فلاشرها) نمی­‌باشد. در سیستم آدرس پذیر چیدمان تجهیزات کشف و اعلان حریق به صورت یک حلقه (لوپ) به کنترل پنل متصل می­‌شوند. به گونه­‌ای که دو سیم مثبت و منفی از مرکز کنترل خارج شده و به تک تک تجهیزات متصل می‌­شوند و در نهایت به مرکز کنترل برمی­‌گردد. در سیستم آدرس­پذیر هر تجهیز آدرس منحصربه فرد خود را دارد و با مرکز کنترل در ارتباط است. در صورت تشخیص حریق و بروز خطا در هر یک از تجهیزات ورودی روی لوپ، آدرس دقیق آن در مرکز کنترل نمایش داده می‌­شود.

مزایای سیستم اعلام حریق آدرس پذیر:

• نیاز به کابل کشی کمتر نسبت به سیستم متعارف
• عیب یابی سریع تر و راحت تر نسبت به سیستم متعارف
• انعطاف پذیری بالا در تعریف روابط بین ورودی­‌ها و خروجی‌­های سیستم
• ارائه امکانات نرم افزاری فراوان جهت کنترل و مدیریت سیستم اعلام حریق
• دقت بسیار بیشتر در مقایسه با سیستم‌های متعارف و تشخیص دقیق محل وقوع حریق
• اغلب در پروژه­‌های متوسط و بزرگ مورداستفاده قرار می­‌گیرند

معایب سیستم اعلام حریق آدرس پذیر:

• بالاتر بودن هزینه استفاده از این سیستم‌ها در پروژه‌های کوچک نسبت به سیستم‌های متعارف
• نصب و راه اندازی مشکل و نیاز به برنامه ریزی کردن مرکز کنترل و تجهیزات
• ایجاد سردرگمی در کاربران عمومی نظیر نگهبانان به علت عدم سادگی در بهره برداری از مراکز کنترل برخی سازندگان در پاره‌ای از موارد
• ناسازگار بودن تجهیزات سازندگان مختلف با هم و امکان استفاده از محصولات فقط یک سازنده در بیشتر اوقات

سیستم آدرس پذیر هوشمند(Analogue Addressable System)

سیستم‌­های متعارف و آدرس ­پذیر علی‌­رغم تمایز در نحوه­‌ی هم­‌بندی و سطح فناوری به کار گرفته شده در آن­‌ها، در یک اصل مشترک هستند و آن نحوه­ ی عملکرد رله گونه­‌ی دتکتورهاست، در حالی که در سیستم هوشمند که آن­ را سیستم آدرس ­پذیر آنالوگ نیز می­‌خوانند، اساس عملکرد بر پایه­‌ی استفاده از ریز پردازنده در دتکتورها و تابلوی کنترل مرکزی و راهبری نرم افزاری پی­‌ریزی شده است. یک سیستم هوشمند بر طبق استاندارد به سیستمی اطلاق می ­شود که در آن از تجهیزات هوشمند (Analogue  Addressable) استفاده شود. یعنی مقدار جریان خروجی هر دتکتور، بستگی به احساس دتکتور از شرایط محیط داشته و طبق آن جریان آنالوگ تغییر می‌­­کند. این مورد وقتی قابل توجه است که بدانیم در سیستم‌­های آدرس پذیر و مرسوم هر دو دتکتور فقط در دو حالت نرمال و آلارم مانند یک کلید دو حالته­‌ی صفر و یک عمل می­­‌کنند. در این­ گونه سیستم­­‌ها دتکتورها همواره فعال هستند و به طور پیوسته پاسخگوی سیگنال‌­های ارسالی از سوی تابلوی کنترل مرکزی هستند. در سیستم هوشمند تمامی دتکتورهای سقفی استفاده شده از نوع هوشمند (Analogue) می‌باشد. هم‌­بندی سیستم‌های هوشمند نیز مانند سیستم‌­­های آدرس ­پذیر به صورت حلقوی است و می­­‌توان با هر حلقه ده هزار متر مربع را فارغ از تعداد دتکتورها تحت پوشش قرار داد. در سیستم­‌های آدرس پذیر یا مرسوم نمی­‌توان فهمید وضعیت هر دتکتور چقدر نزدیک به آلارم می­‌باشد. بنابراین وجود گرد و غبار و اثرات محیطی به راحتی احساس نمی­‌شود. همچنین در این دو نوع از قبل نمی‌­توان عمر دقیق دتکتور را  پیش­‌بینی کرد و زمان تعویض آن­ را فهمید، می­­‌بایست حتما فالت پیش آید و مدتی وقت­‌گیری کند و حتی مدتی سیستم خارج از سرویس باشد.

عملکرد سیستم آدرس پذیر:

در این سیستم تکنیک  (Multiplex ) اجازه می‌­­دهد هر دتکتور مستقلا اطلاعات را به پنل کنترل ارسال نماید. در هر زمان دتکتورها مشخصات شناسایی آدرس خود را به پنل کنترل ارسال می‌­­نماید و علاوه بر آن از طرف تابلو هم یکسری اطلاعات به دتکتور ارسال می­‌شود. این نوع کار باعث می­‌شود که همیشه پنل مراقب باشد که کدام تجهیز خروجی غیر عادی ارسال می­‌کند. پیغام‌­­های عادی همیشه بر روی صفحه‌ی نمایش (LCD) کنترل پنل مرکزی نوشته می‌شود.

توجه شود در صورت عملکرد دتکتور جریان آن به شدت تغییر می­‌یابد. پس از چک اولین دتکتور، سیستم به سراغ دومین تجهیز می­‌رود و همه‌­­ی تجهیزات به ترتیب چک می­­‌گردند.