خروج از آسانسور آتش نشانی

آسانسورهای تخلیه‌ی ساکنین (افراد) OEE

از آسانسور به منظور اجرای عملیات تخلیه ساکنین((OEO)occupant evacuation operation) استفاده می‌شود. در ساختمان‌های با سیستم آسانسور متعارف (قدیمی)، به طور رایج آسانسورها توسط دتکتور دود لابی آسانسور، موتورخانه یا چاه فراخوانی می‌شود. فعال‌سازی یک دتکتور اتومات در ساختمان (از نوع بلند مرتبه) به طور نرمال، منجر به فعال‌سازی سیستم ارتباطی صوتی می‌گردد و در طبقات مختلف ساختمان اعلام می‌گردد که افراد از آسانسورها استفاده نکنند و از راه پله‌ی خروج استفاده نمایند.

آسانسورهای طراحی شده به عنوان((OEE)Occupant Evacuation Elevators) مقاوم‌تر از آسانسورهای متعارف هستند، اکثر کدهای ساختمان در صورتی که باید شرایط مختلفی توسط آسانسور تامین گردد، استفاده از OEE‌ها را توصیه می‌کنند.

عملیات OEO قبل از عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور رخ می‌دهد. آسانسورهای تخلیه (OEE) اقدام به تخلیه‌ی ساکنین در حین حریق می‌نماید تا زمانی که فرآیند فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور توسط دتکتور دود در لابی، موتورخانه یا چاه آسانسور فعال گردد. جایی که عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور رخ می‌دهد، آسانسورها قفل می‌شوند فورا به سطح تعین شده فرستاده می‌شوند و با درب‌های باز همان جا می‌مانند. برای سیستم متعارف و OEE هر لابی مجهز به یک شستی است. یک نفر در لابی آن را فشار می‌دهد، آسانسور می‌رسد، درب‌ها باز می‌شوند، افراد وارد آسانسور می‌شوند و دکمه‌ی نشانگر طبقات فشرده می‌شود، درب‌ها بسته می‌شوند و آسانسور سریعا به طبقه‌ی درخواست شده می‌رود.

برای سیستم آسانسور متعارف، اگر دود در یک لابی آسانسور، موتورخانه و یا چاه آسانسور تشخیص داده شود، آسانسور یا گروه آسانسورهای سرویس دهنده به آن لابی، قفل می‌شوند و فورا به سطح تعین شده ارسال می‌شوند.

اگر دود توسط دیگر تجهیزات اعلان حریق تشخیص داده شود ( دتکتورهایی که عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور را فعال نمی‌کنند) آسانسورها به طور پیوسته در مود OEO استفاده می‌شوند. OEO یک ترکیب تکمیلی از سیستم اعلان حریق و علکرد سیستم آسانسور است. هر دو سیستم با یکدیگر در مود OEO کار می‌کنند تا تخلیه‌ی اولویت‌بندی شده افراد را از طبقه‌ی حریق و طبقات اطراف فراهم نمایند.

باتوجه به سابقه‌ی منع استفاده‌ی آسانسور در شرایط حریق، سیستم اعلان حریق و آسانسور موظف هستند ارتباط هماهنگ، واضح و منظم برای ساکنین ساختمان فراهم نمایند و اطلاعات به روز و دقیق درباره‌ی اینکه آیا آسانسور باید تخلیه کند، آیا باید از آسانسورها استفاده نشود یا از راه خروج خارج شوند، تعین گردد.

کد NFPA 101 الزام می‌کند که در چه شرایطی آسانسورهای مسافربر مجاز هستند برای تخلیه‌ی افراد قبل از فراخوانی اضطراری فاز یک به کار روند. این بخش موارد زیر را شامل می‌شود: 1- برنامه فعال شدن اضطراری 2- نشانگرها 3- نظارت و نمایش شرایط ضروری برای عملکرد ایمن آسانسور در مرکز فرمان اضطراری ساختمان 4- وضعیت نشانگرها در لابی آسانسور 5- سیستم اعلان حریق و سیستم ارتباطی 6- سیستم اسپرینکلر 7- ساختار محافظ برای کابین آسانسورها، چاه، موتورخانه و سیم‌کشی برق و کنترل.

براساس NFPA 101 نصب اسپرینکلرها در چاه، موتورخانه و اتاق کنترل آسانسور OEE مجاز نمی‌باشد. اگر در چاه اسپرینکلر نصب گردد، آن‌ها باید در فاصله‌ی حداکثر 61cm بالای گودال آسانسور قرار بگیرند. همچنین بریکرهای خاموش کردن نباید روی OEEها نصب گردند. در NFPA 101 توضیح داده می‌شود که حذف بریکر، تخطی از الزامات خاموش کردن برق آسانسور نیست چون اسپرینکلرها مجاز نیستند که در موتورخانه، اتاق آسانسور و در چاه (بالای آن) نصب گردند، و اینکه اسپرینکلرها در فاصله‌ی حداکثر 61cm بالای گودال چاه نصب گردند.

توضیحات زیر از NFPA 101 در خصوص الزامات سیستم اعلان حریق و ارتباط آن هنگامی که از آسانسور به منظور تخلیه‌ی افراد استفاده می‌شود، است.

4-1 .NFPA 10 (2018)

4-1-1. ساختمان باید مجهز به یک سیستم اعلان حریق دارای سیستم ارتباطی اضطراری براساس NFPA 72 باشد که توانایی پخش صدا در یک قسمت انتخابی در هر طبقه‌ی ساختمان را داشته باشد.

سیستم ارتباطی اضطراری با توانایی پخش صدا به قسمت انتخابی از هر طبقه‌ی ساختمان به ساکنین طبقه‌ی حریق کمک می‌کند تا از پلکان‌ها برای جابجایی به طبقه‌ی پایین استفاده نمایند.

4-1-2. یک سیستم ارتباطی اضطراری باید در لابی آسانسورها قرار بگیرد و درب لابی آسانسورها در وضعیت بسته باشد تا از ورود دود به لابی و فعال شدن دتکتورهای دود مختص عملیات فراخوانی اضطراری فاز یک آسانسور جلوگیری شود.

4-1-3. سیستم ارتباطی دو طرفه: یک سیستم ارتباطی دو طرفه باید در هر لابی آسانسور تخلیه در هر طبقه به منظور ارتباط با مرکز کنترل حریق یا یک موقعیت جایگزین تعین شده توسط سازمان آتش نشانی، فراهم گردد.

4-1-4. طراحی و نصب: سیستم ارتباطی دو طرفه باید شامل سیگنال‌های دیداری و شنیداری باشند و براساس الزامات ICC/ANSI A117.1 نصب و طراحی ‌گردند.

برای الزامات و تعاریف مربوط به آسانسورهای تخلیه‌ی ساکنین به کدهای ساختمان رجوع گردد. OEEها توسط کد NFPA 72 الزامی نشده‌اند و آن‌ها برای تعداد محدودی از ساختمان‌ها الزامی شده‌اند، عمدتا ساختمان‌های اداری با ارتفاع بیش‌ از 128m به جای یک راه پله‌ی اضافه به عنوان یک استثناء در کد هستند. همچنین می‌توان به دلیل پویایی رفت و آمد افراد، داوطلبانه نصب گردد.

آسانسور آتشنشانی

ضوابط و دستورالعمل‌های آسانسورهای آتش نشانی

بر خلاف تصور عامه مردم نسبت به عدم استفاده از آسانسورها در هنگام حریق، آسانسورهایی که براي سرویس دهی درهنگام حریق و حوادث مشابه بهینه سازی و آماده سازی شده باشند می‌توانند وظیفه‌ای حیاتی را در سرعت بخشیدن به امداد رسانی داشته باشند. یکی از مهمترین ویژگی‌های آسانسورهای آتش نشانی، سرعت بخشیدن به عملیات امداد رسانی نیروهای امدادگر به ساکنین گرفتار شده در طبقات هنگام حادثه و آتش سوزی است. بالاخص آن دسته از ساکنینی که به علت کهولت سن و یا ناتوانی و معلولیت جسمی توان واکنش سریع و یا استفاده از پلکان‌های اضطراری را ندارند.

به همین منظور لازم است آسانسورهای مخصوصی در هنگام آتش سوزی در اختیار افراد آتش نشان قرار داده شود تا بتوانند با راندمان بیشتر عملیات تخیله ساکنین ساختمان را انجام دهند. جهت کنترل آسانسور توسط آتش نشانان، برای آن کلید آتش نشانی تعبیه می‌شود که در مواقع اظطراری توسط آتش نشانان فعال شده و کنترل آسانسور فقط توسط آن‌ها و از داخل کابین صورت گیرد و به سایر احضارها پاسخ داده نمی‌شود تا کارایی آسانسور با حذف توقف‌های غیر ضروری بیشتر گردد.

الزامات عمومی براي آسانسورهای آتش نشانی در معماری ساختمان

  • ساختمان‌هایی با اختلاف ارتفاع بیش از 23 متر از سطح زمین باید دارای حداقل یک آسانسور آتش نشانی (با توان حمل یک برانکارد) باشند.
  • ساختمان‌هایی با اختلاف ارتفاع بیش از 40 متر از سطح زمین باید داری حداقل دو آسانسور آتش نشانی ( با حداقل توان حمل یک برانکارد در یکی از آن‌ها) باشند.
  • یک آسانسور آتش نشانی باید دارای تمامی ضوابط مطرح شده در مباحث مقررات ملی ساختمان در خصوص آسانسور و چاه‌های مختص به آسانسور باشد.
  • تصرفات درمانی، نگهداری سالمندان، نگهداری از کودکان خردسال و دبستان‌ها، می‌بایست حداقل یک آسانسور آتش نشانی با توان حمل یک برانکارد را داشته باشند.
  • حداقل ابعاد مفید اتاق آسانسور آتش نشان با توان حمل برانکارد، 1200 در 2100 میلی متر با حداقل بازشوی 0.9 متر است و حداقل بار اسمی 1000 کیلوگرم براي ظرفیت حمل آسانسور مورد نیاز است.
  • یک آسانسور آتش نشانی بدون توانایی حمل برانکارد، آسانسوری تعریف می‌شود که قادر به حمل حداقل 8 انسان، همچنین تحمل وزن 630 کیلوگرم باشد و سایر الزامات مربوط به آسانسور آتش نشانی در این مبحث نیز باید در مورد آن صدق کند.
  • حداکثر مسافت پیمایشی برای رسیدن به آسانسور آتش نشانی در هر طبقه نباید بیشتر 30 متر پیمایشی باشد.(ملاك، محاسبه فاصله از دور ترین نقطه در دسترس خروج تا درب آسانسور می‌باشد.)
  • آسانسور آتشنشان باید به تمامی طبقات ساختمان دسترسی داشته باشد.
  • تمامی سیستم‌های اعلام حریق ساختمان باید به صورت اتوماتیک به مرکز هدایت آسانسورها متصل بوده؛ تا در صورت اعلام حریق، کلیه آسانسورها به اجرای برنامه حریق از قبل تعریف شده بپردازند و از سرویس دهی عمومی خارج شوند.
  • آسانسور آتش نشانی باید دارای یک سیستم مخابراتی توکار در داخل اتاق آسانسور باشد، تا بتواند ارتباط مستقیم صوتی میان آتش نشانانی که در هنگام حریق از آن استفاده می‌کنند و پایانه‌ای که کنترل دستی آسانسور را در تراز تخلیه خروج بر عهده دارد بر قرار کند همچنین باید یک دستگاه مخابراتی نیز در اتاق موتور خانه آسانسور آتش نشان نیز موجود باشد.
  • سیم کشی سیستم مخابراتی باید از درون چاه آسانسور آتش نشان صورت گرفته و دارای مقاومت حداقل دو ساعت در برابر حریق باشد.
  • در هنگام بروز حادثه، در صورت قطع برق شهری آسانسور آتش نشانی باید دارای منبع تامین برق ثانویه (ذخیره) باشد و سیستم آسانسور آتش نشان به صورت اتوماتیک به منبع تامین انرژی ثانویه متصل شود.(امکان کنترل دستی سیستم تغییر حالت برق از شهری به ژنراتور صرفا برای مقام مسئول سازمان آتش نشانی باید مهیا باشد)
  • منبع برق ثانویه ( ذخیره) باید توان تامین انرژی الکتریکی، به مدت حداقل دو ساعت، برای کلیه تجهیزات آسانسورهای آتش نشانی را داشته باشد.
  • آسانسور آتش نشانی باید در داخل اتاق خود و همچنین در طبقات دارای چراغ هشدار نمایش دهنده اتصال آسانسوربه سیستم ذخیره انرژی ثانویه (ذخیره) باشد.
  • الزام است لابی آسانسورآتش نشانی دارای سیستم تهویه مخصوص به خود باشد تا در صورت نفوذ دود احتمالی توانایی تخلیه آن و جا گذاری هوای تازه را داشته باشد.
  • اجرای لابی ویژه آسانسور آتش نشان که حداقل یک ساعت مقاوم در برابر حریق بوده و همچنین دودبند باشد در تمامی طبقات الزامی است.
  • حداقل ابعاد لابی آسانسور آتش نشانی نباید کمتر از ابعاد اتاق آسانسور آتشنشانی باشد و باید امکان گردش برانکارد در آن در نظر گرفته شود.
  • درب لابی آسانسور آتشنشان باید خود بسته شو و یا بسته شو به شکل اتوماتیک باشد و تمامی متعلقات آن نظیر چارچوب، قفل، دستگیره و … نیز باید حداقل یک ساعت در برابر حریق مقاوم باشند.
  • درب‌های لابی آسانسور آتشنشان باید در پاسخ به سیگنال ارسال شده از یک دتکتور دودی فعال شده و بسته شوند (این دتکتور می‌تواند در فضای مجاور خارج محیط فضای مقابل آسانسور نصب گردد) همچنین درب‌های فضای مقابل آسانسور آتش نشان باید توانایی بسته شدن در اثر عملکرد سیستم اعلام حریق ساختمان را نیز داشته باشند.
  • جزئیات اجرایی ساختمان باید به نحوی باشد که از رسیدن آب به اجزای آسانسور آتشنشان جلوگیری شود.
  • سیستم‌های مکانیکی و الکترونیکی آسانسورهای آتش نشانی باید در زمان‌های مشخص مورد تعمیر و نگهداری قرار بگیرد و این سرویس‌ها باید در زمانی انجام بگیرند که ساختمان در حال تعطیلی است یا فعالیت کمی دارد. تعمیرات حداکثر طی 24 ساعت پس از تعطیلی باید انجام شوند.

مراحل خروج از سرویس دهی آسانسورها درساختمان در هنگام دریافت خبر حریق

تمام آسانسورها در یک ساختمان به محض دریافت خبر حریق از سوی سیستم اعلام حریق باید:

  •  تمامی فراخوانی‌های طبقات را کنسل کنند.
  • اتاق آسانسور باید به تراز تخلیه خروج (یا طبقه‌ای که قبلا از طرف مسئولین سازمان آتش نشانی تایید شده است) باز گردد و در هیچ تراز طبقه دیگری توقف نکند.
  • درب اتاق کابین در تراز تخلیه باز شده تا استفاده کنندگان احتمالی حاضر در اتاق آسانسور از آن خارج شوند.
  • درب آسانسور بسته شود و آسانسور از سرویس دهی عمومی خارج شود.
  • آسانسورهای آتش نشان در تراز تخلیه خروج (یا طبقه‌ای که قبلا از طرف مسئولین سازمان آتش نشانی تایید شده است) به واسطه ملزوماتی که در این ضابطه ذکر می‌شوند آماده فرمان پذیری از مقام مسئول قرار بگیرند.
  • آسانسورهای آتش نشانی باید به گونه‌ای برنامه ریزی گردند که در طبقات حریق به هیچ عنوان باز نشوند.

الزامات فنی و تاسیساتی آسانسورهای آتش نشانی

  • علائم راهنمای آسانسور آتش نشانی باید در ارتفاعی بیشتر از 140 سانتی متر نصب شوند و در هنگام حادثه به صورت چشمک زن و به رنگ قرمز درآیند واعلام هشدار نمایند. چراغ قرمز چشمک زن باید به گونه‌ای باشد که کاملا در دید استفاده کنندگان از لابی باشد و به وضوح، آسانسور خدمات رسان را از بقیه آسانسورهای خارج از سرویس تمیز دهد.
  • صفحه کلید آسانسور آتش نشانی شامل کلید قرار دادن آسانسور در وضعیت اضطرار در مدار باشد و همچنین دارای دو گزینه عادی و فراخوان باشد و کلیدهای الکتریکی باید در داخل کابین و خارج از کابین در تراز تخلیه خروج (یا طبقه‌ای که قبلا از طرف مسئولین سازمان آتش نشانی تایید شده است) آسانسورهای آتش نشانی قرار بگیرند و به وسیله چراغ قرمز رنگ قابل تشخیص و تمیز از سایر کلیدها باشند و در صورت نفوذ دود بتوانند خوانایی خود را حفظ کنند. این سوییچ‌ها و روشنایی آن‌ها باید متصل به برق اضطراری ساختمان بوده و در صورت اعلام حریق توسط شبکه اعلام حریق؛ باید به صورت چشمک زن قرمز در بیایند.
  • آتش نشانان باید دسترسی مستقیم در تراز تخلیه خروج ساختمان (یا طبقه‌ای که قبلا از طرف مسئولین سازمان آتش نشانی تایید شده است) به آسانسور آتش نشانی داشته باشند و اختیار این آسانسور باید به واسطه کلیدی که در اختیار آتش نشانان است در کنترل آتش نشانان قرار بگیرد.
  • آسانسورهایی که براي حریق در نظر گرفته شده‌اند باید دارای چاه مجزا بوده که توان تخلیه دود احتمالی در آن در نظر گرفته شده باشد وبه سیستم برقی مقاوم در برابر آتش برای مدت زمان حداقل دو ساعت مجهز باشند.
  • چاه آسانسور آتش نشانی باید از سایر چاه‌های آسانسور دیگر مجزا شده باشد به گونه‌ای که در صورت وجود یک چاه مشترك باید جداره‌ای مقاوم در برابر آتش (حداقل معادل دو ساعت) در بین چاه مخصوص به آسانسور آتش نشان و چاه‌های دیگر تعبیه شود و بدین صورت چاه مشترك را به دو چاه مجزا تقسیم کنند و یا کل چاه مشترك پیرو ضوابط چاه آسانسور آتش نشانی طراحی گردد.
  • آسانسورهای آتش نشانی نمی‌توانند دارای چاه‌های شیشه‌ای و چاه شیشه‌ای لمینیت شده باشند و همچنین در جداره آن‌ها نمی‌شود از مصالحی استفاده شود که کمتر از دو ساعت در برابر حریق مقاوم باشند.
  • چاه آسانسور آتش نشانی باید در زمان دریافت خبر حریق توسط چراغ‌هایی با قاب‌های مقاوم در برابر گرما روشن و تا پایان ماموریت آتش نشانان روشن بماند.
  •  با شروع از کف چاه، در هر پنج متر چاه آسانسور باید نور پردازی شود، روشنی چاه آسانسور آتش نشانی باید به سیستم اضطراری تغذیه نیز متصل شود. تنها سیم کشی روشنایی چاه آسانسور می‌تواند در داخل چاه آسانسور باشد.
  • جداره داخلی اتاق آسانسور آتش نشانی باید کاملا صاف، مسطح و بدون برجستگی و یا فرو رفتگی باشند و حمل برانکارد در آن‌ها بدون مزاحمت صورت گیرد.
  •  داخل چاه‌های آسانسور آتش نشانی باید فن فشار مثبت وجود داشته باشد تا چاه آسانسور آتش نشانی در هنگام آتش سوزی و نفوذ دود احتمالی با تامین هوای تازه در اتاق آسانسورها با مشکل مواجه نشود.
  •  لازم است تا موتور خانه آسانسور آتش نشانی دارای تجهیزات دتکتور واطفاء حریق دستی و اتوماتیک باشند و ادوات مذکور صرفا مختص اطفاء تجهیزات موتور خانه آسانسور باشند.
  • آسانسورهای آتش نشانی در هنگام رسیدن به تراز طبقات در زمان حریق باید صدای هشداری حداقل معادل 75 دسی بل تولید کنند.
  • وجود هرگونه کانال تاسیساتی و یا برقی متفرقه در چاه آسانسورهای آتش نشانی ممنوع می‌باشد (تنها سیم کشی روشنایی چاه آسانسور می‌تواند در داخل چاه آسانسور باشد).
  • باید وزنه تعادل آسانسور آتش نشانی و همچنین کابین آسانسور آتش نشانی در یک چاه باشند.
  • تجهیزات برق داخل چاه وروی کابین آسانسورهای آتش نشانی، واقع در محدوده یک متری هر دیوار دارای درب باید در برابر چکیدن و پاشیدن آب محافظت شده و یا براساس استاندارد EN33520:1001، حداقل با درجه حفاظتی IPX3 محافظت شود.
  • هرگونه تجهیزات الکتریکی واقع درپایین تراز ارتفاع یک متری کف چاهک آسانسور باید با درجه حفاظتی IP 36 محافظت شوند. پریز و پایین ترین چراغ روشنایی چاه آسانسور آتشنشانی نیز باید حداقل در فاصله نیم متری ازکف چاه آسانسور آتش نشانی قرار گیرد.
  • برای جلوگیری از رسیدن سطح آب، در چاهک به تجهیزاتی که می‌تواند به نقص در عملکرد آسانسور آتش نشانی منجر شود باید وسیله‌ای براي تخلیه آب تعبیه گردد.
  • یک دریچه اضطراری با ابعاد حداقل 0/5 متر در 0/7 مترباید در روی کابین تعبیه شود. برای کابین‌هایی باظرفیت اسمی 630 کیلوگرم، ابعاد دریچه باید حداقل 0/5 متر در 0/6 متر باشد.

قوانین فضاهاي امن و لابی آسانسورها

  • ((فضای امن در برابر آتش)) فضایی است که در نظر گرفته شده برای کلیه افرادی که به دلیل خطر حریق از فضای تصرف خود خارج شده‌اند و بواسطه عدم توانایی در استفاده از پلکان اضطراری و یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند فورا تراز طبقه خود را به مقصد تراز تخلیه خروج ترك کنند، از این رو نیاز است در بخشی مطمئن از همان تراز ساختمان به انتظار رسیدن نیروهای امدادی و آتش نشانان باشند.
  • در ساختمان‌های بالای 23 متر جانمایی یک فضای امن به گنجایش تصرف حداقل 50 % متصرفان به ازای سرانه هر نفر 28 متر برای یک طبقه از هر سه طبقه پی در پی در تراز ساختمان الزامیست. مساحت جانمایی فضای امن باید در هیچ حالتی کمتر از شش متر مربع نباشد و حداقل عمق (عرض) آن نیز کمتر از دو متر نباشد.
  • جانمایی فضای امن به ازای یک طبقه از هر سه طبقه متوالی باید به گونه‌ای باشد که هیچ تراز طبقه‌ای، فاصله‌ای بیش از یک طبقه برای رسیدن ساکنین به یک فضای امن نداشته باشد.
  • وجود فضای امن در برابر آتش برای هر تراز طبقه‌ای که دارای بار تصرفی بیش از 50 نفر است (فارغ از تعداد طبقات آن ساختمان و یا ارتفاع طبقه مذکور از سطح زمین) الزامیست؛ این فضا می‌تواند به عنوان فضایی مشترك با لابی آسانسور آتش نشانی و با در نظر گرفتن شرایط ویژه طراحی لابی آسانسور آتش نشان، با فضای مذکور ادغام شود.
  • فضای امن با مصالح تایید شده از سوی مقام مسئول باید حداقل دو ساعت ایمنی خود را در برابر شعله‌های آتش و نفوذ دود حفظ کند.
  •  تمامی فضاهای امن در طبقات باید دسترسی محافظت شده به حداقل یک خروج (پلکان دور بند و دود بند مطابق با ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان) را داشته باشند.
  • تمامی فضاهای امن در برابر حریق باید به واسطه درب‌های ایمن مقاوم در برابر آتش و دود بندی شده و یا پرده‌های ضد آتش و دودبند مورد تایید از سایر فضاهای ساختمانی جدا گردند و جنس مصالح و دود بندی آن‌ها حداقل دو ساعت تمام در برابر حرارت آتش و نفوذ دود مقاوم باشد.
  • فضای امن در برابر آتش می‌تواند در صورت تایید مسئولان ذی ربط به صورت مصنوعی و به واسطه پرده‌های مکانیکی و با کنترل الکتریکی ایجاد شود و الزاما نیازی نیست به واسطه مصالح سخت و دائمی ساخته شوند. این پرده‌ها باید به صورت الکترونیکی به کاشف‌های اعلام حریق متصل باشند و در هنگام حریق به صورت اتوماتیک به انجام وظیفه بپردازند.
  •  فضای امن نمی‌تواند در بن بست‌های عبوری طبقات طراحی شود و دسترسی محافظت شده آن به یک پلکان اضطراری و یک آسانسور آتش نشانی الزامیست.
  •  ادوات مکانیکی ایجاد پرده‌های جدا کننده فضا و مسائل الکتریکی مربوط به حرکت آن‌ها باید به تایید مقام مسئول برسد و دود بندی ادوات مکانیکی الحاقی نیز باید مورد تایید قرار بگیرد. (ادوات فوق باید به صورت ادواری و در زمان‌های مشخص مورد آزمایش به منظور تایید صحت عملکرد آنان قرار بگیرند)
  • الزام است در کلیه فضاهای امن دتکتورهای دودی و ادوات اطفاء (خاموش کننده‌ای پودری استاندارد) نصب گردند.
  • بار حریق در مناطق امن در برابر آتش به هر صورت باید صفر باشد و وجود وسایل و لوازم اداری از قبیل صندلی، میز، پرده و … به هر عنوان در فضای امن ممنوع می‌باشد.
  • باید در فضای امن داکت تهویه هوا تعبیه شود تا فضای امن بتواند هوای تازه مورد نیاز خود را در شرایط اضطراری از فضایی بیرون از ساختمان تامین کند.
  • در کلیه نقشه‌های برقی و تاسیساتی عبور ادوات برقی از جمله سیم کشی‌ها به غیر از بخش سرویس دهنده به فضای امن و داکت‌های مکانیکی به غیر از کانال تهویه فضای امن از سقف و یا دیواره فضاهای امن ممنوع است.
  • لازم است مصالح به کار رفته در جداره فضای امن از نوع مقاوم در برابر حریق باشند و در هنگام آتش سوزی نیز فاقد دود سمی و ترجیحا هر گونه دودی باشند.
  • استفاده از سقف‌های کاذب در فضای امن ممنوع است.
  •  سیم کشی‌های برقی و الکترونیکی فضای امن باید دارای عایق‌های حرارتی مقاوم در برابر حریق باشند تا حداقل به مدت دو ساعت در برابر حریق مقاوم باشند.
  •  کابل‌های منبع تغذیه الکتریکی اولیه وثانویه آسانسور آتش نشانان در فضای امن باید در برابرآتش محافظت شده و جدا از یکدیگر و جدا از سایر منابع تغذیه باشند.
  •  در صورت قطع برق شهری برق فضای امن باید از طریق سیستم ذخیره برق ثانویه (ذخیره) تامین شود.
  • لامپ‌هایی که درنور پردازی ثانویه درهنگام حریق ایفای نقش می‌کنند لازم است درون حباب‌های ویژه مقاوم در برابر حرارت، محافظت شوند.
  • لازم است مسیر رسیدن به فضای امن در طبقات با تابلوهای ویژه مشخص شود.
  •  طول مسافت پیمایشی براي رسیدن به فضای امن باید فاقد پله و اختلاف سطح باشد در غیر این صورت لازم است شیب راه، جهت حرکت معلول و یا برانکارد وجود داشته باشد و در صورت جانمایی شیب راه در طرح باید دستگیره ویژه عبور معلولین از شیب راه نیز جانمایی شود.
  • حداکثر طول پیمایش برای رسیدن به فضای امن در یک طبقه حداکثر 45 متر باشد.
  • فضای امن می‌بایست به طور کامل به شبکه بارنده مجهز شود.
  • فضای امن ترجیحا باید در مکانی جانمایی شود که دسترسی نیروهای آتش نشان (از طریق آسانسور، پلکان و یا نردبان) به آن آسان تر باشد.
شرکت مهندسی آتریا ایمن کار

انتخاب نوع سیستم اعلام حریق بر مبنای کاربری ساختمان

           1. تصرفات

گروه بندی تصرفات طبق آیین نامه سازمان آتش نشانی تهران، به شرح زیر می­‌باشد:

               تصرفات مختلط برای ساختمان­‌ها دارای ترکیبی از چند کاربری، سیستم اعلام حریق کل ساختمان طبق بالاترین سطح سیستم اعلام حریق هر یک کاربری‌­های مستقل انتخاب گردد، مگر اینکه کاربری­‌ها از                     یکدیگر کاملا جدا باشند.

       2. الزامات

تجهیز ساختمان‌ها به سیستم اعلام حریق بر اساس جدول زیر انجام می‌گردد:

            (الف) تصرفات آموزشی با مساحت 93 متر مربع و کمتر، دارای یک کلاس و با فاصله بیش از 2.9 متر از ساختمان‌های مجاور، نیازی به سیستم اعلام حریق ندارد

             (ب) جهت بخش‌ها و کاربری‌هایی که حاوی مواد غیر قابل سوختن می‌باشد، اعلام حریق دستی در نظر گرفته شود.

             (پ) جهت بخش‌های مورد استفاده جهت انبارش کاال‌های غیر قابل سوختن (سنگ، مصالح بنایی غیر سوختن و …) اعلام حریق دستی در نظر گرفته شود.

  •  در صورت وجود سیستم مدیریت دود، سیستم اعلام حریق با قابلیت فعال سازی سیستم مدیریت دود می‌تواند در نظر گرفته شود.

      الزامات تکمیلی

  1. الزامات ذکر شده در جدول، بنا به نظر سازمان آتش نشانی برای یک ساختمان خاص قابل تغییر می‌باشد
  2. جهت اطمینان از انتخاب صحیح نوع سیستم مورد نیاز هر یک از تصرفات، ضروری است مشخصات ساختمان با تمامی ردیف‌های جدول مطابقت داده شود
  3. بکارگیری سیستم اعلام حریق متعارف، برای پروژه‌هایی با بیش از دوازده منطقه اعلام حریق، مجاز نمی‌باشد
  4. جهت ساختمان‌های بیش از 30 متر ارتفاع از تراز زمین و یا بیش از 10000 متر مربع زیربنا، استفاده از سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر آنالوگ و تمامی تجهیزات دارای ایزولاتور داخلی ضروری می‌باشد.
  5. در نظر گرفتن سیستم اعلام حریق آدرس پذیر و تمامی قطعات دارای ایزولاتور داخلی برای ساختمان‌های گروه یک و دو ذکر شده در مبحث 21 مقررات ملی ساختمان ( پدافند غیر عامل) الزامی می‌باشد.
  6. در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر تعداد عناصر هر لوپ از 256 قطعه (Device) تجاوز ننماید.
آتریا ایمن کار

ضوابط نصب دتکتور بر مبنای استاندارد nfpa

  • شعاع پوشش دتکتور حرارتی روی سقف صاف بدون مانع ۵/۳ متر می‌باشد.
  • در مکان‌هایی که در حالت کارکرد عادی احتمال وجود دود می‌باشد، باید از دتکتورهای حرارتی استفاده نمود در صورتی که در فضاهای مذکور احتمال تغییرات ناگهانی دما وجود ندارد باید از دتکتور حرارتی افزایشی استفاده گردد.
  • جهت فضاهایی مانند؛ پارکینگ، رختشوی خانه و اتاق دیزل باید از دتکتورهای حرارتی افزایشی استفاده شود.
  • حداکثر فاصله بین دتکتورهای حرارتی در سقف‌های بدون مانع ۷ متراست.
  • در راهروهایی با عرض ۲ متر یا کمتر، فاصله دتکتورها حرارتی از یکدیگر می‌تواند تا ۱۰/۶متر افزایش یابد.
  • حداکثر ارتفاع نصب دتکتورهای حرارتی بر اساس کلاس حساسیت دتکتور ۷/۵ متر و ۹ متر می‌باشد.
  • حداقل فاصله دتکتور حرارتی از دیوار ۰/۵ متر است.

جهت انتخاب دتکتورهای حرارتی مناسب باید به دو مقوله‌ی کاربری فضا و کلاس بندی دتکتورهای حرارتی توجه شود. (کلاس‌های A1S، A2S، A1R، A2R و BR)

به طور کلی در صورت وجود مانع یا برجستگی در سقف، فاصله دتکتور حریق تا مانع (ارتفاع مانع کمتر از ۲۵۰ میلی متر) به اندازه دو برابر ارتفاع مانع یا برجستگی باید در نظر گرفته شود و در صورت وجود ارتفاع مانع بیشتر از ۱۰ درصد ارتفاع کف تا سقف ضمن رعایت فاصله نصب ۵۰ سانتی متری تا مانع می‌بایست در دو طرف مانع دتکتور حریق نصب گردد. در صورت وجود مانع، قفسه یا دیواره به صورتی که فاصله آن از سقف کمتر از ۳۰ سانتی متر باشد باید در دو طرف مانع، دتکتور حریق نصب گردد.

ضوابط طراحی سیستم‌های اعلام حریق بر اساس استاندارد NFPA

شرحشرایط
فاصله قابل قبول بین دتکتورهای دودی در شرایط معمولی۹٫۱ متر
حداکثر زمان انتقال هوا از دورترین نقطه به دتکتور نمونه گیر از هوا۱۲۰ ثانیه
حداقل فاصله دتکتور حرارتی نصب شده روی دیوار تا زیر سقف۱۰ سانتی متر
حداکثر فاصله دتکتور حرارتی نصب شده روی دیوار تا زیر سقف۳۰ سانتی متر
حداکثر ارتفاع تیر (نصف دتکتور حرارتی زیر تیر) ۳۰ سانتی متر
حداکثر مراکز تیرها از یکدیگر (نصب دتکتور حرارتی زیر تیر)۲٫۴ متر
حداکثر فاصله مجاز دتکتور حرارتی خطی نصب شده روی دیوار تا سقف۵۰ سانتی متر
حداکثر فاصله دتکتور حرارتی با دیوار یا پارتیشن با ارتفاع بیش از ۸۵% ارتفاع سقف۰٫۵*S
حداکثر فاصله دورترین نقطه سقف از دتکتور حرارتی نقطه‌ای۰٫۷ S
حداکثر فاصله دتکتورهای حرارتی از تیرچه۰٫۵ S
حداکثر فاصله دتکتورها با تیرهای با ارتفاع بیش از ۱۰ سانتی متر۲٫۳ S
حداکثر ارتفاع مجاز سقف برای دتکتور حرارتی۱۰ متر
حداقل دمای محیط (نصب دتکتور دودی)صفر درجه سانتی‌گراد
حداکثر دمای محیط (نصب دتکتور دودی)۳۸ درجه سانتی‌گراد
حداکثر رطوبت (نصب دتکتور دودی)۹۳%
حداکثر سرعت هوا(نصب دتکتور دودی)۱٫۵ متر بر ثانیه
حداقل فاصله تایید شده دتکتورهای چند حسگره از یکدیگر۱۵ متر
حداقل فاصله دتکتور حرارتی نصب شده روی سقف تا دیوار مجاور۱۰ سانتی متر
حداقل ارتفاع نصب شستی اعلام حریق۱٫۱ متر
حداکثر ارتفاع نصب شستی اعلام حریق۱٫۳۷ متر
حداکثر فاصله نصب شستی از درب ورودی۱٫۵ متر
حداکثر فاصله پیمایش برای دسترسی به شستی در هر طبقه۶۱ متر

* S فاصله بین دو دتکتور می‌باشد.

نکته

  1. اگر ارتفاع تیر کمتر از ۱۰% ارتفاع سقف باشد شرایط طراحی مانند سقف مسطح در نظر گرفته می‌شود.
  2. در صورتی که ارتفاع تیر بیش از ۱۰% ارتفاع سقف و فاصله تیرها بیش از ۴۰% ارتفاع سقف باشد باید در فضای میان هر دو تیر، یک دتکتور نصب گردد.
  3. برای سقف‌های شیب دار دارای تیرچه، دتکتور می‌بایست زیر تیرچه نصب گردد.

دتکتور شعله ای

دتکتور حرارتی

دتکتورهای حرارتی وسیله‌­ای برای اعلام حریق هستند که برای پاسخگویی هنگامی که انرژی حرارتی همرفت آتش باعث افزایش دمای عنصر حساس به حرارت می­‌شود، طراحی شده­‌اند. جرم حرارتی و رسانایی عنصر میزان جریان حرارت را به عنصر تنظیم می­‌کند. تمام دتکتورهای حرارتی این تاخیر حرارتی را دارند و دتکتورهای حرارتی برای کمک به کاهش خسارت­‌های دارایی استفاده می­‌شوند. دتکتورهای حرارتی دارای دو طبقه بندی اصلی عملکرد هستند: “نرخ افزایش” و “دمای ثابت”.

دتکتورهای حرارتی ثابت Heat detector (fixed/static)

دتکتور حرارتی ثابت از متداول ترین نوع دتکتورهای حرارتی هستند. دتکتورهای حرارتی ثابت زمانی کار می­‌کنند که حسگر حساس به حرارت به نقطه حرارتی مورد نظر برسد. متداول ترین نقطه دمای ثابت برای دتکتورهای حرارتی متصل به برق 58 درجه سانتی‌­گراد (136.4 درجه فارنهایت) است.

دتکتورهای حرارتی نرخ افزایشی (Heat detector (static+RoR

دتکتورهای حرارتی نرخ افزایشی (ROR) صرف نظر از دمای شروع با افزایش 8 درجه سانتی­‌گراد در دقیقه فعال می­‌شوند. این نوع دتکتور حرارتی می­‌تواند در شرایط آتش سوزی در دمای پایین ­تر از حد ممکن در صورت ثابت بودن آستانه کار کند. دتکتور حرارتی نرخ افزایشی، دارای دو ترموکوپل یا ترمیستور حساس به حرارت است. یکی از ترموکوپل­‌ها گرمای منتقل شده توسط همرفت یا تابش را کنترل می­‌کند در حالی که دیگری به دمای محیط پاسخ می‌­دهد. آشکارساز وقتی دمای اولین عنصر سنجش نسبت به دیگری افزایش می­‌یابد، پاسخ می‌­دهد.

دتکتورهای نرخ افزایشی ممکن است به سرعت، آزاد شدن انرژی در آتش سوزی­‌هایی که آرام آرام رشد می­‌کنند را پاسخ ندهند. برای ردیابی کندی حریق­‌ها به دتکتورهای ترکیبی یک عنصر دمای ثابت اضافه می­‌کنند که در نهایت با رسیدن عنصر دمای ثابت به آستانه طراحی، پاسخ می‌­دهند.

انتخاب دتکتور حرارتی

بر روی دتکتورهای حرارتی معمولاً برچسبی نوشته شده است که: “وسیله ایمنی برای زندگی نیست”. دلیل این امر آن است که دتکتورهای حرارتی قرار نیست جایگزین دتکتور دودی در اتاق خواب­‌ها یا راهرو خارج از اتاق خواب­‌ها شوند. با این وجود یک دتکتور حرارتی در مورد آتش سوزی در آشپزخانه ، اتاق لباسشویی، گاراژ یا اتاق زیر شیروانی که در آن دتکتورهای دودی نباید نصب شوند (زیرا گرد و غبار یا سایر ذرات بر روی دتکتور دودی تأثیر می­‌گذارند و باعث هشدارهای دروغین می‌­شود)، اطلاع می‌­دهد. [چرا ؟] این امر باعث می‌شود در صورت امکان، وقت اضافی برای تخلیه ساختمان یا خاموش کردن آتش سوزی فراهم شود.

دتکتورهای حرارتی مکانیکی ایستگاه­‌های هشدار دهنده آتش سوزی مستقلی هستند که  برخلاف دتکتورهای دودی، می‌­توانند در هر منطقه از خانه نصب شوند. قابلیت حمل، سهولت نصب و عملکرد و قابلیت اطمینان عالی، این گزینه را برای محافظت در برابر حریق مسکونی در صورت ترکیب با دتکتورهای دودی مورد نیاز، انتخاب خوبی است. از آنجا که دتکورها به هم متصل نیستند، دتکتورهای حرارتی محل آتش سوزی را شناسایی می‌کنند و تخلیه از خانه را تسهیل می­‌کنند.

هر نوع دتکتور حرارتی مزایای خود را دارد و نمی‌­توان گفت که همیشه باید از یک نوع دتکتور حرارتی به جای نوع دیگر استفاده کرد. اگر بخواهید یک دتکتور حرارتی نرخ افزایشی بالای یک اجاق بزرگ و بسته قرار دهید، هر وقت اجاق روشن می­‌شود می‌­تواند به دلیل گذرا بودن ناگهانی حرارت، اعلام حریق نماید. در این شرایط دتکتور حرارتی ثابت احتمالاً بهترین گزینه است. اگر اتاقی پر از مواد بسیار قابل احتراق با یك دتکتور حرارتی ثابت محافظت شود، در نتیجه آتش سوزی سریع به دلیل تأخیر حرارتی می­‌تواند از آستانه اعلام حریق فراتر رود.

انواع دتکتور در سیستم اعلان حریق

دتکتور دودی

به طور کلی خطرات استنشاق دود غالباً دست کم گرفته می‌­شود، در زمان آتش سوزی دود و گازهای کشنده ناشی از آتش سریع­‌تر از گرمای شعله­‌های آتش پخش می­‌شوند و تعداد افرادی که بر اثر تنفس دود ناشی از آتش سوزی می‌­میرند، دو برابر مرگ و میر ناشی از سوختگی است.

دتکتورهای دود و گاز فناوری‌­های ایمنی موثر در برابر آتش هستند که با ارائه یک هشدار زود هنگام گرانبها اولین خطوط دفاعی در برابر دود و آتش را تشکیل می‌­دهند. طبق انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA)، 75 تا 80 درصد از کل مرگ و میر ناشی از آتش سوزی در خانه اتفاق می­‌افتد و بیش از نیمی از آن در ساختمان­‌های فاقد ردیاب دود اتفاق می‌­افتد. با نصب ردیاب دود، افراد می‌­توانند خطر مرگ را تقریباً به نصف کاهش دهند.

دتکتور دودی، وسیله­‌ای است که، آتش سوزی در ساختمان را قبل از آن که آتش گسترش یابد و مانع از فرار یا تلاش برای خاموش کردن آتش شود، به ساکنان هشدار می‌­دهد. دتکتورهای دودی با حس دود، یک صدای زنگ هشدار بلند، معمولاً متغیر یا متناوب همراه با نور چشمک زن منتشر می­‌کنند. دتکتورهای دود در ساختمان های بزرگ تجاری و صنعتی معمولاً به سیستم اعلام حریق مرکزی متصل می‌­شوند.

دتکتورهای دودی در محفظه­‌های پلاستیکی قرار دارند، به طور معمول به دیسک­‌هایی با قطر حدود 150 میلی متر (6 اینچ) و 25 میلی متر (1 اینچ) ضخامت دارند، اما شکل و اندازه آن­‌ها متفاوت است. دتکتورهای دودی در مکان­‌هایی با آلودگی متوسط کاربرد دارند و در جاهایی که خود به طور طبیعی دارای دود و رطوبت و آلودگی هستند مثل پارکینگ و آشپزخانه کارایی ندارند. به طور مثال در اتاق خواب، هتل، فروشگاه، بیمارستان، محل کار، اماکن زیارتی و کتابخانه بیشتر استفاده می‌­شوند. دتکتورهای دودی بر چهار نوع یونیزاسیون، نوری یا فتوالکتریک، بیم دتکتور، کانالی و دتکتور دودی مکش  می­‌باشند:

     1. دتکتور دودی یونیزاسیون

در این نوع دتکتور دودی، از ذرات یونیزه شده برای تشخیص وجود دود استفاده می‌­شود. هر دتکتور دودی یونیزه مقدار کمی ماده رادیواکتیو را در خود جای داده است که بین دو صفحه با بار الکتریکی قرار می­‌گیرد. واکنش بین این اجزا باعث یونیزه شدن هوا می‌­شود. این به نوبه خود جریانی بین دو صفحه ایجاد می‌­کند. وقتی دود وارد آشکارساز می‌­شود، جریان مختل شده و زنگ هشدار ایجاد می‌­شود.

مزایا و معایب دتکتور دودی یونیزاسیون

دتکتورهای دودی یونیزاسیون به خوبی در برابر آتش سوزی­‌های سریع شعله ور واکنش نشان می‌­دهند و برای مناطقی که دارای مواد بسیار قابل احتراق هستند مانند پختن چربی، رنگ یا مایعات قابل اشتعال مناسب ترین حالت هستند. ارزان قیمت هستند و محبوب ترین نوع ردیاب دود در ایالات متحده هستند. واکنش دتکتورهای یونیزاسیون معمولاً سریعتر از دتکتورهای فوتوالکتریک است، اما گاهی اوقات قادر به تمایز بین دود و بخار نیستند و این امر مستعد هشدارهای نادرست است.

      2. دتکتور دودی فتوالکتریک (نوری)

دومین نوع و محبوب ترین دتکتور دودی، دتکتورهای فوتوالکتریک هستند. برخلاف دتکتورهای یونیزاسیون، این دتکتورها از یک منبع نور و یک سنسور نور برای تشخیص دود استفاده می­‌کنند. هنگامی که دود وارد محفظه تشخیص می‌­شود، ذرات دود پرتو نور را مسدود می­‌کنند و تا حدی نور را بر روی سنسورها منعکس می‌­کنند. این به نوبه خود زنگ هشدار را کنترل می­‌کند. از آنجا که بسیاری از آتش سوزی­‌ها قبل از رسیدن به مرحله شعله باز، اتاق را با گازهای خطرناک و دود پر می­‌کنند این نوع دتکتورها در تشخیص زود هنگام بهتر هستند.

مزایا و معایب دتکتور دودی فتوالکتریک

از جمله مزایای این محصول می‌­توان به هشدار سریع، شناسایی حریق‌­های آهسته و با حرارت کم و حساس به ذرات قابل رویت دود اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می‌­توان به بالا بودن احتمال هشدار غلط، نیاز به تمیز کردن و عدم توانایی تشخیص مواد سمی اشاره نمود.

     3. بیم دتکتور و یا دتکتور دودی خطی (لیزری)

دتکتورهای دودی لیزری بر اساس مبهم سازی نور عمل می­‌کنند، جایی که وجود دود مقداری از پرتو نور را مسدود می­‌کند، به طور معمول از طریق جذب یا پراکندگی نور. هنگامی که درصد مشخصی از نور منتقل شده توسط دود مسدود شد، آتش سوزی اعلام می‌­شود. دتکتورهای دودی لیزری به طور معمول برای تشخیص آتش سوزی در ساختمان­‌های بزرگ تجاری و صنعتی و ساختمان­‌هایی که مسائل زیبایی شناختی یکی از ویژگی­‌های آن­‌ها محسوب می‌­شود (مانند امکان تاریخی، فرهنگی و…) به عنوان اجزای سازنده یک سیستم اعلام حریق بزرگتر، استفاده می­‌شوند. دتکتورهای دودی لیزری حداقل از یک فرستنده نور و یک گیرنده تشکیل شده‌­اند که حساس به نور هستند. گیرنده حساس به نور، نوری را که در شرایط عادی توسط فرستنده تولید می‌­شود را کنترل می­‌کند. در صورت عدم دود، نور از یک فرستنده نور به یک خط مستقیم به گیرنده منتقل می­‌شود. در آتش سوزی، وقتی دود در مسیر دتکتور پرتو قرار می­‌گیرد، مقداری از نور توسط ذرات دود جذب شده یا پراکنده می­‌شود. این باعث کاهش سیگنال دریافتی می‌­شود، که منجر به افزایش تیرگی نوری یعنی انتقال نور از طریق مسیر پرتو می‌شود.

مزایا و معایب بیم دتکتور (لیزری)

از جمله مزایای این محصول می‌­توان به استفاده در محیط بزرگ و مقرون به صرفه بودن اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می­‌توان به نبودن مانع در مسیر گیرنده و فرستنده برای عملکرد درست و سخت بودن تراز دو دستگاه مقابل هم اشاره نمود.

      4. دتکتور دودی کانالی (داکت)

دتکتورهای دودی کانالی، تشخیص زودهنگام دود و محصولات احتراق موجود در هوا را از طریق مجاری HVAC فراهم می­‌کند. این دستگاه‌­ها برای جلوگیری از چرخش مجدد دود در مناطق توسط سیستم­‌های کنترل هوا طراحی شده­‌اند. در صورت تشخیص دود ممکن است فن­‌ها، دمنده­‌ها و سیستم­‌های کامل خاموش شوند.

مزایا و معایب دتکتور دودی کانالی

مزیت دتکتور دودی کانالی این است که امکان انتقال دود به سایر نقاط ساختمان را بسیار کم می‌کند. تمام انواع دتکتورهای دودی بالا در نوع سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر تفکیک می‌شوند.

      5) دتکتور دودی مکشی (استنشاقی)

دتکتور دودی مکشی سیستم اعلام حریق، وجود دود را از طریق مکش هوا و بررسی آن انجام می‌­دهد. دتکتور دودی مکشی (استنشاقی) به لوله کشی متصل به سقف نیاز دارد. در واقع لوله­‌ها به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق متصل هستند. همچنین منافذی بر روی لوله­‌ها وجود دارد که درون این منافذ هواکشی است که هوای محیط را مکیده و پس از عبور از صافی آن را آنالیز می­‌کند. در صورت آلوده بودن هوا، دتکتور دودی مکشی فعال می‌­شود و اعلام حریق آغاز می­‌گردد.

مزایا و معایب دتکتور دودی مکشی

عمده­‌ترین مزیت این نوع دتکتور، داشتن بالاترین میزان حساسیت در بین دتکتورها و از معایب ان می‌­توان به بالا بودن قیمت آن در بین تمامی انواع دتکتور نام برد.

ضوابط نصب دتکتورهای دودی

  • شعاع پوشش دهی دتکتور دودی 7.5 متر است.
  • پوشش ­دهی دتکتور دودی حداکثر 100 متر مربع است.
  • دتکتورهای دودی نباید بیش از 10.6 متر از هم فاصله داشته باشند.
  • دتکتورهای دودی نباید در ارتفاع بیش از 10.5 متر نصب شوند.
  • در راهروهای باریک فاصله دو دتکتور می­تواند 15 متر باشد.
  • اگر محوطه‌ه­ای دارای سقف بلند با ارتفاع بیش از 10.5 متر باشد از بیم دتکتور استفاده می‌­شود.
  • دتکتورهای دودی نباید نزدیک دریچه­‌های هوا قرار گیرند. زیرا هوا موجب تداخل در عملکرد آن­‌ها می‌­شود. دتکتورهای دودی باید حداقل 1 متر از دریچه­‌های هوا فاصله داشته باشند.
  • فاصله دتکتور از اسپرینکلر باید حداقل 60 سانتی متر باشد.
  • اگر در محیط از سیستم تهویه مطبوع استفاده شود باید از دتکتور دودی کانالی استفاده گردد.
انواع دتکتور در سیستم اعلان حریق

هشدارهای آتش سوزی چیست؟

سیستم اعلام حریق به منظور هشدار به ما در مواقع اضطراری طراحی شده است تا بتوانیم برای محافظت از خود، کارمندان و عموم مردم اقدامی انجام دهیم. هشدار دهنده‌­های آتش سوزی در دفاتر، کارخانه­‌ها و ساختمان­‌های عمومی یافت می­‌شوند، این‌ها بخشی از برنامه روزمره ما هستند اما تا زمانی که موقعیت اضطراری رخ ندهد، اغلب آن­‌ها را نادیده می­‌گیریم ولی سیستم اعلام حریق ممکن است جان ما را نجات دهد.

روش تشخیص هرچه باشد، در صورت فعال شدن زنگ هشدار، آژیری به عنوان هشدار برای افراد در ساختمان مبنی بر آتش سوزی و تخلیه ساختمان به صدا در می‌آورد. سیستم اعلام حریق همچنین ممکن است دارای یک سیستم سیگنال از راه دور باشد که می‌تواند از طریق ایستگاه مرکزی به نیروهای آتش نشانی هشدار دهد.

بنابراین هشدارهای آتش سوزی یا دتکتورهای اعلام حریق چیستند؟ در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به ساختار و انواع “هشدارهای اتش سوزی”.

“مغز” سیستم دتکتور، صفحه کنترل هشدار آتش است. این مرکز اصلی برای سیم کشی همه سیگنال‌­های دتکتور است و نشانه­‌ای از وضعیت را به کاربران ارائه می‌دهد.

انواع مختلف دتکتورهای اعلام حریق

در هسته سیستم اعلام حریق دستگاه­‌های تشخیص، از دتکتورهای پیچیده دود هوشمند گرفته تا واحدهای شیشه شکستن دستی که به صورت دستی کار می­‌کنند، وجود دارد، انواع مختلفی از دتکتورها وجود دارد، ما می‌توانیم آن‌­ها را به گروه­‌های زیر تقسیم کنیم:

– دتکتورهای حرارتی

– دتکتورهای دودی

– دتکتورهای مونواکسید کربن

– دتکتورهای ترکیبی

1. دتکتور حرارتی

دتکتور حرارتی می­‌تواند بر اساس درجه حرارت ثابت کار کند، در صورتی که اگر دما از یک مقدار از پیش تعیین شده بیشتر شود یا اینکه دمای محیط به سرعت تغییر کند، زنگ هشدار به صدا در می­‌آید. معمولاً دتکتورهای حرارتی به روشی مشابه فیوز الکتریکی کار می‌کنند، دتکتورها حاوی آلیاژ eutectic هستند که با رسیدن دمای مشخص به حرارت حساس است، آلیاژ از یک جامد به مایع تبدیل می­‌شود که به نوبه خود زنگ هشدار را ایجاد می­‌‌کند.

2. دتکتور دودی

دتکتور دودی، وسیله­‌ای است که، آتش سوزی در ساختمان را قبل از آن که آتش گسترش یابد و مانع از فرار یا تلاش برای خاموش کردن آتش شود، به ساکنان هشدار می‌­دهد. دتکتورهای دودی با حس دود، یک صدای زنگ هشدار بلند، معمولاً متغیر یا متناوب همراه با نور چشمک زن منتشر می­‌کنند. دتکتورهای دود در ساختمان‌های بزرگ تجاری و صنعتی معمولاً به سیستم اعلام حریق مرکزی متصل می‌­شوند.

سه نوع اساسی دتکتور دود وجود دارد از جمله:

– یونیزاسیون

– پراکندگی نور مستقیم

– پراکندگی نور غیر مستقیم

2.1 . دتکتورهای دودی یونیزه

دتکتور دودی یونیزاسیون به طور کلی شامل دو محفظه است. محفظه اول به عنوان مرجع برای جبران تغییرات دمای محیط، رطوبت یا فشار استفاده می‌شود. محفظه دوم شامل یک منبع رادیواکتیو است که معمولاً ذره آلفا است و هوای عبوری از محفظه را که یك جریان بین دو الكترود جریان دارد یونیزه می­‌كند. وقتی دود وارد محفظه می­‌شود جریان جریان کاهش می­‌یابد. این افت جریان برای شروع زنگ هشدار استفاده می­‌شود.

2.2.  دتکتورهای دودی مستقیم

دتکتور دودی مستقیم  با اثر Tyndall عمل می­‌کند. یک فتوسل و یک منبع نور توسط یک محفظه تاریک از یکدیگر جدا می­‌شوند به طوری که منبع نور روی فوتوسل نمی‌­افتد. عبور دود به داخل محفظه باعث می­‌شود که نور از منبع پراکنده شده و روی سلول نوری بیفتد. خروجی فوتوسل برای شروع زنگ هشدار استفاده می­‌شود.

2.3.  دتکتورهای دودی غیر مستقیم

در دتکتور دودی غیر مستقیم، دود با یک پرتوی نور بین یک منبع نور و سلول نوری تداخل می­‌کند. فوتوسل میزان نوری را که دریافت می­‌کند اندازه گیری می­‌کند. از تنوع در خروجی فوتوسل برای ایجاد هشدار استفاده می­‌شود. از این نوع تجهیزات تشخیص حریق می­‌توان برای محافظت از مناطق وسیع با منبع نور و سلول نوری با فاصله از هم فاصله گرفت.

3.3. دتکتور مونواکسید کربن

دتکتورهای مونواکسید کربن همچنین به عنوان دتکتورهای CO شناخته می‌­شوند، دتکتورهای الکترونیکی هستند که با احساس سطح مونواکسید کربن در هوا برای نشان دادن آتش سوزی استفاده می­‌شوند. مونواکسید کربن گازی سمی است که در اثر احتراق تولید می‌شود. در این حالت، این دتکتورها همان دتکتورهای مونواکسید کربن نیستند که در خانه برای محافظت از ساکنان در برابر مونواکسید کربن تولید شده توسط احتراق ناقص در وسایلی مانند آتش گاز یا دیگ­‌های بخار استفاده می­‌شود. دتکتورهای آتش نشانی مونواکسید کربن از سنسورهای مشابه در خانه استفاده می­‌کنند اما حساسیت بیشتری دارند و سریعتر پاسخ می‌­دهند. دتکتورهای مونواکسید کربن دارای یک سلول الکتروشیمیایی هستند، که مونواکسید کربن را حس می‌­کنند، اما سیگار یا سایر محصولات احتراق را ندارد.

4.4. دتکتورهای ترکیبی

دتکتورهای ترکیبی ورودی‌­های سنسورهای نوری و گرما را با هم ترکیب می‌­کنند و آن­‌ها را با استفاده از یک الگوریتم پیچیده در مدار دتکور پردازش می­‌کنند. هنگامی که توسط صفحه کنترل نظرسنجی می­‌شود، دتکتور مقداری را بر اساس پاسخ­‌های ترکیبی از حسگرهای نوری و گرما برمی‌­گرداند. آن­‌ها به گونه­‌ای طراحی شده‌­اند که نسبت به طیف وسیعی از آتش سوزی حساس هستند.

faire alarm

دسته بندی سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌­های اعلام حریق برای هر نوع سازه ساختمانی بسیار حائز اهمیت می­‌باشند که  به افراد در مواقع اضطراری هشدار می‌­دهند تا اقدامات صحیح برای حفاظت از جان و مال انجام دهند. وجود چنین سیستم‌­های هشداری برای مکان­‌های کاری و ساختمان­‌های بلند غیر مسکونی اجباری است. سیستم­‌های اعلام حریق بسیار مهمی هستند که برای اطمینان از عملکرد خوب آن­‌ها در شرایط اضطراری باید بهینه نگهداری شوند.

اهمیت سیستم‌های اعلام حریق:

سیستم‌­های اعلام حریق برای حفاظت از جان و مال مورد نیاز می‌­باشند. بر طبق ضوابط ساختمانی 2010، نصب سیستم‌­های اعلام حریق در مکان‌های غیر مسکونی مانند دفاتر، هتل‌­ها، مغازه­‌ها و سایر مکان­‌های عمومی برای کارفرمایان ضروری است و صاحبان ساختمان باید ارزیابی خطر ایمنی در برابر آتش سوزی را انجام دهند و باید اطمینان حاصل کنند که تمام اقدامات اساسی ایمنی در برابر آتش به درستی کار می­‌کنند. این کار برای نفی یا به حداقل رساندن تلفات جانی و یا هرگونه صدمه در وقوع آتش سوزی انجام می‌شود.

انواع مختلف سیستم‌­های اعلام حریق:

الف) سیستم‌­های کشف و اعلام حریق موضعی (خانگی)

ب) سیستم‌­های کشف و اعلام حریق خودکار متعارف (معمولی)

ج)سیستم­‌های کشف و اعلام حریق آدرس پذیر آنالوگ

د) سیستم­‌های کشف و اعلام حریق هوشمند

ه) سیستم­‌های کشف و اعلام حریق بی سیم

الف) سیستم‌­های کشف و اعلام حریق موضعی (خانگی):

این نوع از سیستم‌های اعلام حریق، معمولا نسبت به دود حساس بوده و دارای یک آژیر کوچک در داخل کاشف است و از باتری یا برق شهر تغذیه می‌کند. این سیستم‌ها را می‌توان در ساختمان­‌های یک طبقه مورد استفاده قرار داد. این نوع از سیستم­‌های اعلام حریق وظیفه خبر رسانی در مواقع ایجاد دود و آتش را به عهده دارند. این بدین معناست که شما در هر لحظه از شبانه روز اگر در محیط خانه تان با آتش سوزی مواجه شوید، سیستم اعلام حریق به صورت اتوماتیک عمل کرده و زنگ هشدار به صدا در می‌­آید و شما را در جریان خطر قرار می‌دهد. روش کار سیستم‌های اعلام حریق خانگی به این صورت می‌­باشد که سنسور دود یا آتش به محض دریافت علائم دود سینگال خود را به مرکز سیستم ارسال می­‌نماید. پنل مرکزی سیستم اعلام حریق پس از دریافت سیگنال و بررسی صحت آن (ممکن است سیگنال به دلیل خرابی دردتکتور باشد) رله خروجی سیستم را فعال کرده و زنگ هشدار سیستم به صدا در می‌­آید. رله خروجی فعال شده می­‌تواند شیر برقی سیستم اطفاء حریق را فعال نماید و یا سیگنال برای تماس با مرکز و شخص مسئول را به جریان بیندازد .

ب) سیستم‌­های کشف و اعلام حریق خودکار متعارف (معمولی):

سیستم‌­های اعلام حریق متعارف دارای 4 سیم می­‌باشند و معمولاً در ساختمان‌های کوچکتر استفاده می­‌شوند و مقرون به صرفه‌­ترین سیستم نسبت به سایر سیستم­‌های اعلام حریق هستند. این سیستم با طبقه بندی ساختار در مناطق مختلف تشخیصی کار می­‌کند. در هر منطقه که به یک صفحه کنترل روی مدارهای ثابت متصل می‌­شود، دتکتورهایی نصب می‌­شود. بسته به نیاز، حتی یک منطقه می­‌تواند دارای چندین ردیاب باشد. هر زنگ هشدار دارای کابل­‌های دو رشته‌­ای عایق بندی شده به دلیل اتصال به سایر حلقه­‌ها خواهد بود. هنگامی که تشخیص توسط سنسور وجود دارد، پانل کنترل فعال مدار را پیدا می­‌کند که نقطه ماشه هشدار آتش است.

ج) سیستم­‌های کشف و اعلام حریق آدرس ­پذیر آنالوگ

این نوع سیستم، در روش یافتن دتکتورهای منفرد نسبت به روش‌های معمول منحصر به فرد است. سیستم­‌های متداول فقط در مورد یک منطقه یا مدار خاص اطلاعات را ارائه می­‌دهند ولی این نوع سیستم دارای شبکه­‌ای پیچیده است که برای ساختمان‌های بزرگ تجاری استفاده می­‌شود و دارای طراحی­‌های متمایز است. اگرچه در ارتباط با دو سیم یا چهار سیم بسیار گران و پیچیده هستند، اما مزایای دیگری مانند افزایش انعطاف پذیری، زمان شناسایی، کیفیت کنترل و هوشمندی را فراهم می­‌کنند. آن­‌ها به کابل­‌های کمتری نسبت به سیستم‌­های معمول نیاز دارند زیرا انواع مختلفی از ابزارهای آغازین به یک حلقه واحد در مناطق مختلف متصل می‌­شوند. هر آشکارساز یا نقطه تماس آدرس منحصر به فردی خواهد داشت. این نوع سیستم کنترل آتش، توانایی شناسایی هر نوع دود، آتش سوزی، گرما یا حتی نقص را در هر نقطه­‌ای دارد.

امتیازات سیستم­‌های آدرس پذیر

به طور کلی سیستم‌های اعلام حریق آدرس پذیر در مقایسه با سیستم­‌های متعارف از امتیازات زیر برخوردار هستند:

  • سریع­تر شدن زمان پاسخ: هر دستگاه دتکتور یا شستی منفرداً در پنل نمایشگر حریق ظاهر می‌­شود.
  • کاهش هزینه تاسیسات: کابل و نیروی کار
  • انعطاف بیشتر: سهولت افزایش دستگاه­‌های اضافی، اتصال پنل نمایشگر حریق به دیگر پنل­‌ها، ایستگاه­‌ها، پنل­‌های میمیک و غیره، قابلیت منطقه بندی حریق در صورت لزوم.

مقایسه سیستم‌­های آدرس پذیر با سیستم‌های متعارف

سیستم‎‌­های آدرس پذیر در مقایسه با سیستم‌­های متعارف دارای تفاوت­‌های زیر می‌­باشند:

  1. پنل نشان دهنده محل وقوع حریق دارای یک صفحه LCD است که معمولاً به جای یک چراغ مشخص کننده منطقه حریق، محل نصب دتکتور را شناسایی و نشان می‌­دهد.
  2. هر دتکتور یا شستی دارای آدرس اختصاصی است.
  3. دتکتورهای به صورت مدار حلقه­‌ای کابل کشی می­‌شوند.
  4. منطقه بندی حریق برای سهولت در مکان یابی امکان پذیر است ولی اجباری نیست.
  5. وجود صفحه کلید به جای کلیدهای جداگانه
  6. وجود واسط­‌های لازم برای ارتباط به سرویس­‌های دیگر در ساختمان

د) سیستم کشف و اعلام حریق هوشمند

در سیستم اعلام حریق هوشمند، هر دستگاه می‌تواند محیط اطراف خود را اسکن کرده و در صورت ایجاد خطا، آتش یا پاک‌سازی و نگهداری زمان‌بندی شده دتکتور‌ها می‌تواند با کنترل پنل مرکزی ارتباط برقرار کند.
در مقایسه با سیستم‌های اعلام حریق مرسوم، سیستم اعلام حریق مرسوم دستگاه‌ها تنها اطلاعات یک سیگنال را ارائه می‌کنند، یعنی مهم نیست که این سیگنال آتش است یا سیگنال خطا، دما، ذره دود یا فشار بارومتری و بنابراین سیستم هشدار متصل با تحریک کرده و یک مثبت نادرست تلقی می‌شود. این اطلاعات گمراه کننده می‌تواند باعث ایجاد پدیده‌های مختلفی شود، مانند گزارش‌دهی، تشعشعات و غیره.
مشابه با سیستم کنترل آتش آدرس پذیر، دستگاه‌ها در سیستم هوشمند نیز به صورت حلقه‌ای متصل شده‌اند که به صورت سیستم‌های دو، چهار و هشت حلقه در دسترس هستند. یک حلقه را می‌توان تا ۳.۳ کیلومتر و تا ۹۹ دستگاه توسعه داد (مانند آژیر، دتکتور، و نقاط فراخوانی). بنابراین، منطقه بسیار بزرگی را می‌توان از یک کنترل پنل کنترل و نظارت کرد.
هدف اصلی سیستم اعلام حریق هوشمند این است که از ایجاد آلارم‌های نادرستی که با افزایش سنسور‌ها و سیستم‌های کامپیوتری و الگوریتم‌ها پیچیده‌تر می‌شود جلوگیری کند. به این صورت، سیستم پیچیده‌تر و گران‌تر از سیستم‌های شناسایی آتش آدرس پذیر و مرسوم است.

ه) سیستم‌­های کشف و اعلام حریق بی سیم

 این نوع سیستم­‌ها کاملا گران هستند، اما سهولت در نصب یکی از مزایای عمده آن­‌ها می­‌باشد. آن­‌ها همان سطح حفاظتی را دارند که توسط سیستم­‌های اعلام حریق متداول ارائه می‌­شود اما فضای کمتری را اشغال می­‌کنند و برای ساختمان­‌هایی که امکان نصب‌­های سیمی نیست، بسیار مفید هستند. هیچ کابلی در صفحه کنترل و دستگاه­‌های تشخیص نصب نخواهد شد، به این معنی که؛ نیازی به سیم کشی‌­های طولانی نخواهد بود. یک سیستم اعلام حریق بی سیم باید استاندارد EN54-25 را داشته باشد.. این سیستم‌­ها دارای لینک­‌های چند فرکانسی برای از بین بردن تأثیرات و مسدود کردن سیگنال هستند.

سیستم‌های اعلام حریق نقش اصلی را در ایمنی هر نوع ساختمانی ایفا می‌کنند و از این رو تجزیه و تحلیل و نصب یک سیستم با کیفیت مهم است. هنگام کار صحیح، به شما کمک می‌کند تا ساکنان حاضر در یک ساختمان در مورد آتش سوزی قبل از رسیدن به وضعیت خطرناک و زمان مناسب برای تخلیه، هشدار دهید. سیستم‌های اعلام حریق همانطور که در بالا گفته شد به شکل‌های مختلفی در می‌آیند. بنابراین اگر مطمئن نیستید کدام یک را انتخاب کنید، بهتر است برای نیازهای خود با یک شرکت معتبر مشورت کنید. صرف نظر از انتخاب سیستم اعلام حریق، آن‌ها مجبورند قسمت نصب را با یک شرکت حرفه‌ای بسازند و برای نگهداری صحیح آن‌ها از تمام دستورالعمل ها پیروی کنند. داشتن بهترین و عالی ترین سیستم برای ساختار خود به محافظت از جان و مال در مواقع اضطراری کمک می‌کند. آتریا ایمن کار یک شرکت قابل اعتماد است که سال‌­ها در زمینه سیستم‌های حفاظت از آتش تخصص دارد. ما خدمات طراحی و نصب را ارائه خواهیم داد که دقیقاً متناسب با هر نیاز فردی است.