12 نکته‌ای که باید درمورد سیستم اعلام و اطفاء حریق بدانیم

بسیاری تصور می‌کنند که اعلام حریق غیر ضروری است، اما در واقع یکی از اساسی ترین اقدامات ایمنی آتش سوزی نصب یک سیستم اعلام حریق است. هنگامی که آتش سوزی شروع می‌شود، فاجعه ایجاد می‌کند. بنابراین سیستم اعلام حریق و اطفاء حریق بسیار مهم است تا هزینه خسارت‌ها را کاهش دهد. شرکت مهندسی آتریا ایمن کار با داشتن کادری مجرب و آموزش دیده، می‌تواند به مالکان/مدیران ساختمان در انتخاب تجهیزات آتش نشانی مناسب هوبارت و سیستم‌های اعلام خطر که متناسب با طراحی ساختمان است، کمک کند.

1. ایران رعایت یک مجموعه قوانین و دستورالعمل‌ها در طراحی و اجرای صحیح سیستم اعلام حریق ضروری است. این دستورالعمل‌ها، قوانینی هستند که مورد تائید سازمان آتش نشانی ایران است و برای دریافت تائیدیه پایان کار آتش نشانی، رعایت آنها الزامی است. اهمیت اصلی سیستم اطفاء حریق این است که در هر طبقه باید به سیستم اعلام حریق، سیستم تهویه و دتکتور دود که همگی بصورت یک سیستم  اتوماتیک در مواقع آتش سوزی کار می کنند، مجهز باشد.
2. اکثر شرکت‌های بیمه در صورتی که ساختمان مجهز به سیستم اعلام حریق مطابق با استانداردهای آتش نشانی باشد، نرخ‌های تخفیفی را برای حق بیمه‌ی بیمه نامه تجاری ارائه می‌دهند. همچنین عدم رعایت      ضوابط و مقررات ایمنی آتش نشانی می‌تواند منجر به جریمه شود.
3. تجهیزات اطفاء حریق به صورت دستی در دسترس هستند مانند کپسول آتش نشانی، میزبان، سایر ابزارهای حفاظت از آتش در کابینت آتش نشانی. در صورت آتش سوزی، ساکنین یا مدیران می‌توانند برای خاموش کردن آتش استفاده کنند.
4. کارکرد خودکار سیستم اطفاء حریق مانند سیستم اسپرینکلر خودکار که پس از رسیدن آبپاش‌ها به دمای تنظیم شده که به شرح زیر بیان شده است، به طور خودکار روشن می‌شوند:
5. دتکتور حرارت مانند حس انسان عمل می‌کند. هنگامی که گرمای شعله‌های آتش را احساس کرد، به طور خودکار و دقیق کار می‌کند که در بسیاری از مناطق نصب می‌شود.
6. .دتکتور دود مانند بینی انسان است. هنگامی که بوی دود را استشمام می‌کند، فوراً هشدار می‌دهد. اصل این است که دود ناشی از منابع سوختی را که یک احتراق ناقص است و همراه با رطوبت، سمی و کثیفی است که برای چشم و سیستم تنفسی مضر است، پس از استنشاق کامل تشخیص داده شود.
7.  دتکتور شعله مانند چشمان ماست. اصل کار تشخیص تابش مادون قرمز و اشعه ماوراء بنفش است که از شعله شروع می‌شود. این سیستم با شروع انفجار دستگاه‌های الکترونیکی یا شعله‌های سریع بدون دود به طور دقیق و موثر عمل می‌کند.
8. آژیر اعلام حریق مانند صدای ما است که به ساکنین هشدار می‌دهد تا از حادثه آگاه شوند و به تخلیه منطقه کمک کنند که به 3 نوع آوازی، نوری و صوتی-نوری طبقه بندی می‌شود.
9.  هنگامی که سنسورها کار می‌کنند و آلارم‌ها را به سیستم کنترل آتش ارسال می کنند تا هشدار آتش را با صدا یا نور برای تخلیه فعال کنند. هنگامی که گرما به نقاط تنظیم شده رسید، سیستم اسپرینکلر خودکاربه طور خودکار شروع به کار می‌کند.
10. سیستم اطفاء حریق برای مراکز داده یا اتاق سرور بسیار مهم است. زیرا سیستم آتش نشانی باید بتواند بلافاصله پس از شروع حریق عمل کند زیرا تجهیزات موجود در مراکز داده یا اتاق سرور می‌توانند به شدت تخریب شوند مانند فیبرها، کابل ارتباطی، سوئیچ، سرور. از این رو، سیستم اطفاء حریق از جمله نیتروژن N2، NOVEC، FM200، CO2 و VESDA متفاوت است. برای انتخاب سیستم اطفاء حریق مناسب با فضا و متراژ قسط نیازمند تکنسین می‌باشد.
11. سیستم اطفاء حریق و پیشگیری در ساختمان‌ها یکی دیگر از جنبه‌های مهمی است که می‌تواند امنیت ساکنین را با اطمینان  تامین کند. علاوه بر داشتن تجهیزات اطفاء حریق، ساکنین باید نحوه استفاده از این ابزارها از جمله منطقه تخلیه و فرآیند در صورت وقوع آتش سوزی را نیز بدانند.
12. اما نصب سیستم‌های اعلام حریق کافی نیست. مانند سایر تجهیزات حفاظت حریق، سیستم‌های اعلام حریق نیاز به بازرسی و آزمایش معمول دارند تا اطمینان حاصل شود که در صورت آتش سوزی مطابق با آن عمل می‌کنند. نقص در سیستم می‌تواند واکنش سرنشینان و امدادگران اضطراری را به تاخیر بیندازد. بدون آزمایش و بازرسی مناسب، زنگ هشدار می‌تواند یا به دلیل هشدار نادرست، عملکرد را مختل کند یا خاموش شود. به طور خلاصه، جان افراد به دلیل سیستم‌های اعلام حریق معیوب به خطر می‌افتد. برای اطمینان از اینکه سیستم اعلام حریق و سایر تجهیزات حفاظت حریق شما مطابق با استانداردهای ملی است، با یک سرویس آتش نشانی واجد شرایط تاسمانی تماس بگیرید. شرکت آتریا ایمن کار خدمات حفاظت از آتش را در سراسر ایران ارائه می‌دهد. ما تجهیزات حفاظت آتش را تهیه، نصب، بازرسی، نگهداری و سرویس می‌کنیم.

برای افزایش عمر سیستم اعلام حریق و اطمینان از رفع به موقع هرگونه نقص، بازدید دوره‌ای سیستم اعلام حریق و خدمات سرویس و نگهداری آن‌ها بسیار ضروری است. سیستمی که نگهداری نشود، نمی‌تواند از جان و مال اشخاص محافظت کند. سرویس و نگهداری منظم بسته به ارزیابی خطر آتش سوزی  باید حداقل دو الی سه بار در سال یا هر سه ماه یکبار انجام شود. شرکت آتریا ایمن کار با داشتن پرسنلی مجرب و حرفه‌ای و با بالاترین استانداردهای ممکن آموزش دیده اند و می توانند مطابق با قوانین و مقررات سیستم شما را سرویس کنند. مهندسین ما در مورد تمام سیستم‌های اعلام حریق و بیشترین آدرس پذیری پروتکل‌های سیستم آموزش‌های لازم را دیده‌اند و هر مهندس طیف گسترده‌ای از قطعات یدکی و جایگزین و همچنین تجهیزات برنامه نویسی و تشخیصی را برای اطمینان از دریافت بهترین خدمات ممکن با بهترین قیمت ممکن حمل می‌کند. در ادامه به تشریح مواردی که در هر مراحل از سرویس و نگهداری سیستم‌های کشف و اعلان حریق باید مورد توجه قرار گیرد، بیان شده است:

آزمايش هفتگی :

چند کاشف وشستی را آزمايش کنيد
اتصالات باتری وکارآن را آزمايش کنيد
سيستم هشداردهنده ( آژيرها وزنگ‌ها) را آزمايش کنيد
ثبت نتايج و پيگيری جهت رفع اشكالات موجود

آزمايش ماهانه:

– ازآماده به كاربودن دستگاه مرکزی اطمينان حاصل نمائيد
– کليه نشانگرها آماده به كار باشند
– باطری‌ها آماده باشند
– کليه دتكتورهای حرارتی، دودی، شعله‍ای آماده به كارباشند
– کليه شستی‌ها وسيستم‌های هشداردهنده آماده به كارباشند
– منابع تغذيه اعم ازبرق شهر و باطری‌ها آماده به كارباشند

آزمايش فصلی:

– بررسی موارد ثبت شده سيستم واقدام درجهت رفع آن‌ها
– آزمايش چند کاشف بطورانتخابی
– آزمايش اجزای منبع تغذيه
– آزمايش چند آژير به طورانتخابی آزمايش دستگاه مرکزی اعلام حريق
– آزمايش و بررسی کليه اتصالات ( کابل‌ها و سيم‌ها) درجعبه تقسيم

آزمایش‌های شش ماهه:

– کليه فيوزهای داخل دستگاه مرکزي سالم باشند
– باطری‌های قابل شارژ آماده به كارباشد
– کليه نشانگرها سالم وآماده به كارباشند
– تعدادی از دتكتورهای دودی، حرارتی، شعله‌ای آزمايش و ازآماده به كاربودن آن‌ها اطمينان حاصل نمائيد
– تعدادی از شستی‌های اعلام حريق آزمايش و آماده به كارباشند

آزمايش سالانه :

– کل سيستم‌های هشداردهنده (سمعی وبصری) آزمايش و آماده به كارباشند
– منابع تغذيه دستگاه مرکزی آماده به كارباشند
– کليه چراغ‌ها ونشانگرها آزمايش وآماده به كارباشند
– تعدادی ازدتكتورهای دودی کاليبره شده وازآماده به كاربودن آن‌ها اطمينان حاصل نمائيد
– باطری‌ها به مدت دوساعت تخليه وسپس شارژمجدد شود
– باطری‌ها حداکثربعد از چهارسال تعويض شوند

آزمايش‌های پنج ساله :

– دوکاشف حرارتی ثابت را بازکرده، جهت آزمايش کلی به کارخانه ارسال شود ودوکاشف جايگزين نمايند، درصورت وجود مشكل پس ازآزمايش، کليه کاشف‌های حرارتی را بايستی تعويض نمايند
– بررسی تاريخ نصب سيستم
– بررسی تاريخ آخرين آزمايش کاشف‌های حرارتی

کپسول آتش نشانی یکی از بهترین و کارآمدترین تجهیزات اطفاء حریق دستی در ساختمان­‌های اداری، تجاری، مسکونی، بیمارستان­‌ها، سوله­‌ها، کارگاه‌­ها و از مهم­ترین عوامل اطفاء حریق در پروژه­‌ها است. کپسول آتش‌نشانی یکی از تجهیزات آتش نشانی مفید و موثر برای کنترل حریق در اوایل آتش‌سوزی هستند و می­‌توانند در کاهش حرارت محیط، کاهش دود و جلوگیری از آتش سوزی به شما  کمک کرده و موثر باشند. تعمیرات و نگهداری سیستم‌های آتش‌نشانی شامل بررسی کپسول­‌های آتش نشانی نیز می‌­باشد. تمامی خاموش کننده­‌ها اعم از انواع مختلف آن مثل کپسول آتش نشانی پودری  Powder Fire Extinguisher، کپسول آتش نشانی دی اکسید کربن یا CO2 Fire Extinguisher ، فوم، گاز و مایع باید دارای یک سری ویژگی­‌های مشترک باشند تا بتوان از آن­ها برای اطفاء حریق استفاده نمود. یکی از این ویژگی­‌ها فشار داخل محفظه می­‌باشد که باید حدود atm ۷ یا psi ۱۰۰ باشد، علاوه بر این باید برد پرتاب حداقل بین دو تا هفت متر باشد تا از نزدیکی بیش از حد به آتش هنگام عملیات اطفاء حریق جلوگیری شود. انواع کپسول‌ آتش نشانی دارای درصد راندمان هستند. راندمان در خاموش کننده‌­ها به مقدار باقی مانده از مواد داخل محفظه پس از استفاده از دستگاه می­‌باشد. پانزده درصد از مواد درون محفظه کپسول آتش نشانی پودری Powder Fire Extinguisher و پنج درصد از مواد داخل محفظه سایر کپسول‌ آتش نشانی Fire Extinguisher ، تخلیه نشده و درون محفظه باقی می‌مانند.

سرعت و زمان تخلیه کپسول‌ آتش نشانی  Fire Extinguisher نیز دارای استاندارد جهانی می‌باشد، زمان تخلیه کپسول ها نباید کوتاه باشد و فردی که از کپسول استفاده می‌کند، باید زمان کافی برای اطفاء کامل حریق داشته باشد؛ هرچه این زمان کمتر باشد امکان برگشت شعله های آتش بیشتر است.

با توجه به حساسیت کپسول‌های آتش نشانی و لزوم اطمینان از سلامت آن‌ها بسیار مهم است که بطور سالیانه مورد تست سلامت و همچنین شارژ سالیانه قرار بگیرند، کلیه امور مربوط به شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی باید بطور متناوب در زمان‌های مشخص توسط متخصصین مورد بازبینی قرار گرفته شود تا از سلامت کلیه اجزای کپسول اطمینان حاصل شود. آتریا ایمن کار با داشتن دانش روز، نیروهای باتجربه و دستگاه‌های مجهز در زمینه شارژ کپسول آتش نشانی برای شرکت‌ها، کارخانجات، تالارها، پمپ بنزین‌ها، مکان‌های تجاری، اداری، مسکونی و … فعالیت می‌نماید. این خدمات شارژ شامل موارد زیر است :

شارژ کپسول آتش نشانی آب و گاز

شارژ کپسول آتش نشانی پودر و گاز

شارژ کپسول آتش نشانی کربن دی اکسید Co2

لزوم شارژ کپسول های آتش نشانی

از مشتریان عزیزی که قصد شارژ انواع خاموش کننده‌های دستی و کپسول‌های آتش نشانی خود را دارند تقاضا می‌گردد تا به نکاتی در خصوص شارژ کپسول آتش نشانی توجه نمایند:
– براساس ابلاغیه اتحادیه در صورت استاندارد نبودن پودر موجود در کپسول و یا تخریب آن، این پودر باید تعویض گردد.
– دقت داشته باشید تا شارژ کپسول‌ها توسط شرکت ثبت شده با اساسنامه و روزنامه رسمی صورت پذیرد.
– از شرکت‌های مشاوره مورد تایید آتش نشانی مشاوره بگیرید تا به مشکل برنخورید و با بالاترین کیفیت خدمات دریافت نمایید.
– آیا می‌دانید کپسول آتش نشانی باید به صورت سالیانه سرویس کامل شود.
– کپسول باز شود، سرویس شود، درصورت نیاز پودر خشک آن تعویض شود، گاز مجدد پر، شناسنامه و فاکتور رسمی با مهر امضاء تحویل مشتری گردد.
– بازدید کارگاه شارژ توسط مشتریان از واجبات است، و نباید از همکاران فاقد کارگاه برای شارژ کپسول آتش نشانی مراجعه کنند.

شارژ خاموش کننده آتش نشانی

شارژ گاز FM200
بر خلاف کپسول‌های آتش نشانی یا خاموش کننده‌های دستی، سیستم‌های اطفاء حریق اتوماتیک گازی برای شارژ پیچیدگی‌ها و استانداردهای متفاوتی را دارا هستند، در سیستم‌هایی که مخصوص اطفاء حریق اتوماتیک است با توجه به فشار بالای باری (فشار بالای 45 بار ) آن‌ها، در صورتی که این سیلندرها نیاز به شارژ داشته باشند باید حتما توسط یک شرکت معتبر و با امکانات به روز این کار صورت بپذیرد، در حال حاضر در ایران بیشتر امکانی که به سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک مجهز شده اند از گاز FM200 (hfc227ea) استفاده کرده اند.
شیرهایی که برای سیستم اطفاء حریق اتوماتیک FM200 استفاده می‌شود 2 مدل هستند که به اصطلاح  Low Perssure و High Perssure هستند.در شیرهای با فشار پایین گاز FM200 با فشار 25 بار و در شیرهای با فشار بالا این فشار عموما 42 یا 75 بار خواهد بود.
پس مشخص است که با توجه به خاص بودن این شیرها و همچنین فشار بالای این گاز، کلیه امور مرتبط با شارژ گاز FM200 باید توسط تیم متخصص و مجهز آتریا ایمن کار انجام ­‌شود. با توجه به نوع اتصالات فیزیکی سیلندرهای سیستم اطفاء حریق اتوماتیک، در صورت نیاز کارفرمایان محترم، این امکان وجود دارد کلیه مراحل باز کردن سیلندر، شارژ گاز FM200 و اتصال مجدد سیلندرهای شارژ، توسط کارشناسان این شرکت صورت پذیرد.

شارژ کپسول آتش نشانی CO2
یکی از متداول ترین و رایج ترین نوع خاموش کننده‌های آتش نشانی، شارژ کپسول آتش نشانی CO2 است، دی اکسید کربن، گازی است بی‌رنگ، بی بو و غیر قابل اشتعال و سبک‌تر از هوا با چگالی 5/1 است. این گاز به این صورت است که در ابتدا یک لایه سنگین از گاز دی اکسید کربن بر روی حریق ایجاد می‌کند تا اکسیژن به حریق نرسد، سپس اکسیژن حریق را کاهش می‌دهد تا حریق خفه شود و در مرحله آخر با خاصیت خنک کنندگی گاز دی اکسید کربن حریق را سرد می‌کند.
یکی از خاصیت‌های خاموش کننده‌های CO2 این است که هیچ آسیبی به مواد موجود در معرض حریق نمی‌رساند، همچنین این گاز به علت خاصیت غیر رسانایی که دارد می‌توان برای تجهیزات الکتریکال استفاده کرد. البته باید در نظر داشت با توجه به خاصیت خنک بودن این گاز نباید بر روی تجهیزات الکتریکی داغ پاشیده شود. با توجه به تحت فشار بودن این گاز (800 الی 900 PSI ) در وزن‌های 1 الی 68 کیلوگرمی تولید می‌شود، همچنین این نوع گاز در سیستم‌های اطفاء حریق اتوماتیک که مخصوص تجهیزات الکتریکال مانند اتاق‌های برق است نیز استفاده می‌شود.
همچنین لازم به ذکر است با توجه به فشار کاری کپسول‌های CO2 که بین 160 الی 250 می‌باشد، شارژ این خاموش کننده‌ها باید با دستگاه‌های مخصوص انجام شود. در زمان شارژ حتما توصیه می‌شود که کلیه تجهیزات این نوع از خاموش کننده‌ها بررسی شود تا در زمان نیاز مشکلی برای استفاده بوجود نیاید.

شارژ کپسول آتش نشانی آب و گاز
این نوع از کپسول‌های آتش نشانی از انواع متداول خاموش کننده‌هایی می‌باشند که برای مواد سوختی‌ای مانند کاغذ و چوب مورد استفاده قرار می‌گیرند، با توجه به این موضوع که مواد داخل این نوع از خاموش کننده‌ها، آب و عامل فشار آن گاز ازت یا CO2 می‌باشد بسیار شبیه به کپسول آتش نشانی پودر و گاز می‌باشد.
این نوع از خاموش کننده‌ها ترکیبی از آب و گاز دی اکسید کربن می‌باشد که گاز دی اکسید کربن با توجه به قدرت خاموش کنندگی در زمان تخلیه آب قدرت خاموش کنندگی بیشتری را به آب می‌دهد. باید توجه داشت که از این نوع خاموش کننده به هیچ وجه نباید برای حریق‌هایی که شامل تجهیزات الکتریکال است استفاده شود.
قدرت پاشش این خاموش کننده‌ها بطور معمول 4 متر می‌باشد، کپسول آتش نشانی آب وگاز در وزن‌های 50،25،12،10،8،6،4 لیتری تولید می‌شود. با توجه به خاصیت خورندگی آب و همچنین زنگ زدگی فلز، جداره داخلی کلیه انواع این خاموش کننده‌ها باید بوسیله رنگ‌های ضد زنگ زدگی و یا همان اپوکسی رنگ شود تا از خوردگی و زنگ زدگی جلوگیری شود.
لازم به ذکر است که شارژ خاموش کننده آب و گاز به مانند دیگر انواع خاموش کننده‌ها هر ساله انجام شود و هر 3 سال یکبار بدنه این نوع از خاموش کننده‌ها تحت تست هیدرو استاتیک قرار گیرد.

شارژ کپسول آتش نشانی پودر و گاز
کپسول آتش نشانی پودر و گاز بر اساس نوع پودر داخلی در 3 نوع D و BC و ABC تقسیم می‌شوند پودر نوع BC برای کلاس‌های حریق B، برای انواع مواد قابل اشتعال مانند سوخت‌های فسیلی نفت و گازوئیل کلاس ABC برای حریق‌های نوع کاغذ، پنبه، چوب ،لاستیک، پلاستیک استفاده می‌شود. پودر D برای کلاس‌های حریق A+B+C استفاده می‌شود. شارژ کپسول آتش نشانی پودر و گاز به مانند دیگر کپسول‌های باید با نهایت دقت انجام شود. در زیر به مراحل شارژ کپسول‌های پودر و گاز اشاره شده است:

• تخلیه عملیاتی پودر
• وزن کردن کپسول خالی
• پر کردن پودر بر اساس حجم کپسول
• یازدید، تست و سرویس کامل اجزای شیر شامل : سوزن، فنر، واشر و اتصالات میلاب
• باز کردن و تمیز کاری و بررسی صحت عملکرد مانومتر (درجه ) با استفاده از دستگاه فشار
• نصب برچسب شارژ بر روی میلاب
• تعویض اورینگ گلویی شیر
• بستن شیر با زاویه مناسب
• پر کردن گاز ازت با استفاده از دستگاه شارژ استاندارد
• تست نشتی در درون استخر آب

نکات ایمنی

• اگر حتی یک بار پس از شارژ از کپسول استفاده کردید، باید مجددا آن را شارژ کنید. به هیچ وجه این مورد را دست کم نگیرید چرا که با کاهش مواد درون محفظه زمان تخلیه آن نیز کاهش می یابد، همچنین با کاهش مواد داخل محفظه قدرت و شدت پرتاب مواد نیز کاهش می یابد که این موضوع میتواند در هنگام بروز حوادث مشکل آفرین باشد.
• پلمپ روی شیر ضامن باید به راحتی باز شود. پلمپ حتما باید بررسی شود، در صورتی که پلمپ روی محصول باز شده باشد باید در مورد آن کپسول تحقیق شود تا مورد استفاده قرارنگرفته باشد.
• در صورتی که خاموش کننده دارای زنگ زدگی، لک و ترک در قسمت‌های جوشکاری یا روی بدنه داشت باید حتما هنگام سرویس یا شارژ نسبت به رفع آن اقدام شود.
• توجه داشته باشید که پس از شارژ،‌ کپسول باید وزن شود و مقدار آن با وزن استاندارد جهانی برابر باشد. هنگام تحویل کپسول باید یک برچسب که نحوه استفاده از دستگاه را شرح می‌دهد، روکش پلاستیکی دور محفظه و یک برچسب که تاریخ دقیق آخرین شارژ و تاریخ شارژ بعدی را نمایش می‌دهد به آن متصل باشد.