دتکتور دودی

به طور کلی خطرات استنشاق دود غالباً دست کم گرفته می‌شود، در زمان آتش سوزی دود و گازهای کشنده ناشی از آتش سریع‌تر از گرمای شعله‌های آتش پخش می‌شوند و تعداد افرادی که بر اثر تنفس دود ناشی از آتش سوزی می‌میرند، دو برابر مرگ و میر ناشی از سوختگی است.

دتکتورهای دود و گاز فناوری‌های ایمنی موثر در برابر آتش هستند که با ارائه یک هشدار زود هنگام گرانبها اولین خطوط دفاعی در برابر دود و آتش را تشکیل می‌دهند. طبق انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA)، 75 تا 80 درصد از کل مرگ و میر ناشی از آتش سوزی در خانه اتفاق می‌افتد و بیش از نیمی از آن در ساختمان‌های فاقد ردیاب دود اتفاق می‌افتد. با نصب ردیاب دود، افراد می‌توانند خطر مرگ را تقریباً به نصف کاهش دهند.

دتکتور دودی، وسیله‌ای است که، آتش سوزی در ساختمان را قبل از آن که آتش گسترش یابد و مانع از فرار یا تلاش برای خاموش کردن آتش شود، به ساکنان هشدار می‌دهد. دتکتورهای دودی با حس دود، یک صدای زنگ هشدار بلند، معمولاً متغیر یا متناوب همراه با نور چشمک زن منتشر می‌کنند. دتکتورهای دود در ساختمان های بزرگ تجاری و صنعتی معمولاً به سیستم اعلام حریق مرکزی متصل می‌شوند.

دتکتورهای دودی در محفظه‌های پلاستیکی قرار دارند، به طور معمول به دیسک‌هایی با قطر حدود 150 میلی متر (6 اینچ) و 25 میلی متر (1 اینچ) ضخامت دارند، اما شکل و اندازه آن‌ها متفاوت است. دتکتورهای دودی در مکان‌هایی با آلودگی متوسط کاربرد دارند و در جاهایی که خود به طور طبیعی دارای دود و رطوبت و آلودگی هستند مثل پارکینگ و آشپزخانه کارایی ندارند. به طور مثال در اتاق خواب، هتل، فروشگاه، بیمارستان، محل کار، اماکن زیارتی و کتابخانه بیشتر استفاده می‌شوند. دتکتورهای دودی بر چهار نوع یونیزاسیون، نوری یا فتوالکتریک، بیم دتکتور، کانالی و دتکتور دودی مکش می‌باشند:

1. دتکتور دودی یونیزاسیون

در این نوع دتکتور دودی، از ذرات یونیزه شده برای تشخیص وجود دود استفاده می‌شود. هر دتکتور دودی یونیزه مقدار کمی ماده رادیواکتیو را در خود جای داده است که بین دو صفحه با بار الکتریکی قرار می‌گیرد. واکنش بین این اجزا باعث یونیزه شدن هوا می‌شود. این به نوبه خود جریانی بین دو صفحه ایجاد می‌کند. وقتی دود وارد آشکارساز می‌شود، جریان مختل شده و زنگ هشدار ایجاد می‌شود.

مزایا و معایب دتکتور دودی یونیزاسیون

دتکتورهای دودی یونیزاسیون به خوبی در برابر آتش سوزی‌های سریع شعله ور واکنش نشان می‌دهند و برای مناطقی که دارای مواد بسیار قابل احتراق هستند مانند پختن چربی، رنگ یا مایعات قابل اشتعال مناسب ترین حالت هستند. ارزان قیمت هستند و محبوب ترین نوع ردیاب دود در ایالات متحده هستند. واکنش دتکتورهای یونیزاسیون معمولاً سریعتر از دتکتورهای فوتوالکتریک است، اما گاهی اوقات قادر به تمایز بین دود و بخار نیستند و این امر مستعد هشدارهای نادرست است.

2. دتکتور دودی فتوالکتریک (نوری)

دومین نوع و محبوب ترین دتکتور دودی، دتکتورهای فوتوالکتریک هستند. برخلاف دتکتورهای یونیزاسیون، این دتکتورها از یک منبع نور و یک سنسور نور برای تشخیص دود استفاده می‌کنند. هنگامی که دود وارد محفظه تشخیص می‌شود، ذرات دود پرتو نور را مسدود می‌کنند و تا حدی نور را بر روی سنسورها منعکس می‌کنند. این به نوبه خود زنگ هشدار را کنترل می‌کند. از آنجا که بسیاری از آتش سوزی‌ها قبل از رسیدن به مرحله شعله باز، اتاق را با گازهای خطرناک و دود پر می‌کنند این نوع دتکتورها در تشخیص زود هنگام بهتر هستند.

مزایا و معایب دتکتور دودی فتوالکتریک

از جمله مزایای این محصول می‌توان به هشدار سریع، شناسایی حریق‌های آهسته و با حرارت کم و حساس به ذرات قابل رویت دود اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می‌توان به بالا بودن احتمال هشدار غلط، نیاز به تمیز کردن و عدم توانایی تشخیص مواد سمی اشاره نمود.

3. بیم دتکتور و یا دتکتور دودی خطی (لیزری)

دتکتورهای دودی لیزری بر اساس مبهم سازی نور عمل می‌کنند، جایی که وجود دود مقداری از پرتو نور را مسدود می‌کند، به طور معمول از طریق جذب یا پراکندگی نور. هنگامی که درصد مشخصی از نور منتقل شده توسط دود مسدود شد، آتش سوزی اعلام می‌شود. دتکتورهای دودی لیزری به طور معمول برای تشخیص آتش سوزی در ساختمان‌های بزرگ تجاری و صنعتی و ساختمان‌هایی که مسائل زیبایی شناختی یکی از ویژگی‌های آن‌ها محسوب می‌شود (مانند امکان تاریخی، فرهنگی و…) به عنوان اجزای سازنده یک سیستم اعلام حریق بزرگتر، استفاده می‌شوند. دتکتورهای دودی لیزری حداقل از یک فرستنده نور و یک گیرنده تشکیل شده‌اند که حساس به نور هستند. گیرنده حساس به نور، نوری را که در شرایط عادی توسط فرستنده تولید می‌شود را کنترل می‌کند. در صورت عدم دود، نور از یک فرستنده نور به یک خط مستقیم به گیرنده منتقل می‌شود. در آتش سوزی، وقتی دود در مسیر دتکتور پرتو قرار می‌گیرد، مقداری از نور توسط ذرات دود جذب شده یا پراکنده می‌شود. این باعث کاهش سیگنال دریافتی می‌شود، که منجر به افزایش تیرگی نوری یعنی انتقال نور از طریق مسیر پرتو می‌شود.

مزایا و معایب بیم دتکتور (لیزری)

از جمله مزایای این محصول می‌توان به استفاده در محیط بزرگ و مقرون به صرفه بودن اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می‌توان به نبودن مانع در مسیر گیرنده و فرستنده برای عملکرد درست و سخت بودن تراز دو دستگاه مقابل هم اشاره نمود.

4. دتکتور دودی کانالی (داکت)

دتکتورهای دودی کانالی، تشخیص زودهنگام دود و محصولات احتراق موجود در هوا را از طریق مجاری HVAC فراهم می‌کند. این دستگاه‌ها برای جلوگیری از چرخش مجدد دود در مناطق توسط سیستم‌های کنترل هوا طراحی شده‌اند. در صورت تشخیص دود ممکن است فن‌ها، دمنده‌ها و سیستم‌های کامل خاموش شوند.

مزایا و معایب دتکتور دودی کانالی

مزیت دتکتور دودی کانالی این است که امکان انتقال دود به سایر نقاط ساختمان را بسیار کم می‌کند. تمام انواع دتکتورهای دودی بالا در نوع سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر تفکیک می‌شوند.

5) دتکتور دودی مکشی (استنشاقی)

دتکتور دودی مکشی سیستم اعلام حریق، وجود دود را از طریق مکش هوا و بررسی آن انجام می‌دهد. دتکتور دودی مکشی (استنشاقی) به لوله کشی متصل به سقف نیاز دارد. در واقع لوله‌ها به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق متصل هستند. همچنین منافذی بر روی لوله‌ها وجود دارد که درون این منافذ هواکشی است که هوای محیط را مکیده و پس از عبور از صافی آن را آنالیز می‌کند. در صورت آلوده بودن هوا، دتکتور دودی مکشی فعال می‌شود و اعلام حریق آغاز می‌گردد.

مزایا و معایب دتکتور دودی مکشی

عمده‌ترین مزیت این نوع دتکتور، داشتن بالاترین میزان حساسیت در بین دتکتورها و از معایب ان می‌توان به بالا بودن قیمت آن در بین تمامی انواع دتکتور نام برد.

ضوابط نصب دتکتورهای دودی

شعاع پوشش دهی دتکتور دودی 7.5 متر است.
پوشش دهی دتکتور دودی حداکثر 100 متر مربع است.
دتکتورهای دودی نباید بیش از 10.6 متر از هم فاصله داشته باشند.
دتکتورهای دودی نباید در ارتفاع بیش از 10.5 متر نصب شوند.
در راهروهای باریک فاصله دو دتکتور میتواند 15 متر باشد.
اگر محوطه‌های دارای سقف بلند با ارتفاع بیش از 10.5 متر باشد از بیم دتکتور استفاده می‌شود.
دتکتورهای دودی نباید نزدیک دریچه‌های هوا قرار گیرند. زیرا هوا موجب تداخل در عملکرد آن‌ها می‌شود. دتکتورهای دودی باید حداقل 1 متر از دریچه‌های هوا فاصله داشته باشند.
فاصله دتکتور از اسپرینکلر باید حداقل 60 سانتی متر باشد.
اگر در محیط از سیستم تهویه مطبوع استفاده شود باید از دتکتور دودی کانالی استفاده گردد.